Kino na Granicy 2025: Artyści chcą do nas przyjeżdżać. Tegoroczny program robi wrażenie!

Kino na Granicy odbywa się corocznie pod dwóch stronach rzeki Olza - w Cieszynie i Czeskim Cieszynie. W tym roku podczas 27. edycji publiczność będzie mogła obejrzeć ponad 160 filmów. Na festiwalu pojawi się prawie 200 gości. Zaplanowano pokazy, spotkania, koncerty, wystawy.

Ten festiwal jest niezwykły - zarówno dla gwiazd, jak i dla widzów. Co przyciąga twórców do Cieszyna? - Artyści, reżyserzy, gwiazdy filmowe i debiutanci chcą do nas przyjeżdżać. (...) Twierdzą, że w Cieszynie czują się jak w domu - mówi w rozmowie z Anną Kempys polski dyrektor programowy Kina na Granicy Łukasz Maciejewski.

A czego widzowie mogą się spodziewać? - Zwyczajności postaci nadzwyczajnych. Kino na Granicy tym wyróżnia się spośród wielu innych festiwali, że nie ma u nas bariery dzielącej gwiazdy od publiczności, nie mamy konkursu, nie rozwijamy czerwonych dywanów, nie tak bardzo zależy nam na medialnych aktywnościach i szerokiej obecności w mediach. Liczy się unikatowy charakter. Ktoś może wybrać jeden film dziennie, resztę dnia spędzać na koncertach, popijając pyszne czeskie piwo i smakując smażony ser, ktoś inny - zalicza pięć seansów dziennie, wybierając filmy z Czech i ze Słowacji. Wszystkich kochamy jednakowo - wyjaśnia Maciejewski.

Festiwal otworzy film "Przybysz z ciemności" - niezwykłe dzieło czechosłowackiego kina niemego z 1921 roku w reżyserii Jana Stanislava Kolára. Obraz zostanie pokazany w monumentalnej przestrzeni największego kościoła ewangelickiego w Polsce (3,5 tysiąca miejsc siedzących), zaś muzykę na żywo wykonana Leszek Możdżer, który przywiezie ze sobą w tym celu do Cieszyna dwa fortepiany! Wydarzenie, inaugurujące 27. Przegląd Filmowy Kino na Granicy, odbędzie się w środę, 30 kwietnia.

Program jest - jak zwykle - bardzo bogaty. Czy jest jakaś myśl przewodnia, która towarzyszy tegorocznej edycji Kina na Granicy?

- Zła pamięć to jedna z ważnych tegorocznych sekcji, łączących rzeczywiście imponujący program literacki, filmowy i muzyczny. Zła pamięć, pamięć ewoluująca to jednak także świadomość tego, co zostaje w nas. Mam poczucie, że sama idea "Kina na Granicy" jest właśnie dobrą pamięcią. Programem pozytywnym łączącym miłośników kina, sztuki, oraz artystów. Tak, nas wszystkich łączy dobra pamięć (nie rugująca tej złej) - wyjaśnia Łukasz Maciejewski.

Kto w tym roku przyjedzie do Cieszyna - z kim spotkają się widzowie? Którzy goście są dla dyrektora programowego najważniejsi?

- Najtrudniejsze pytanie. Każdego roku podkreślam z dumą, że o ile jako organizator wielu imprez i festiwali wiem, jak czasami trudno jest ściągnąć ważne nazwiska i jak wiele potrzeba z tym zachodu, my mamy akurat sytuację odwrotną. Artyści, reżyserzy, gwiazdy filmowe i debiutanci, chcą do nas przyjeżdżać, pokazywać swoje filmy, uczestniczyć w debatach i rozmowach. Twierdzą, że w Cieszynie czują się jak w domu.

- Ważni tegoroczni goście ze strony polskiej to na pewno Maja Komorowska, bohaterka wielkiej retrospektywy, ale także twórcy związani z twórczością Krzysztofa Kieślowskiego i Krzysztofa Piesiewicza - Artur Barciś, Magdalena Dipont, Marzena Trybała czy Zbigniew Zamachowski. W corocznej debacie dotyczącej stanu polskiego kina weźmie natomiast udział czołówka rodzimych reżyserów, reprezentanci wszystkich pokoleń, m.in. Janusz Zaorski, Dorota Kędzierzawska, Radosław Piwowarski, Łukasz Barczyk, Olga Chajdas, Bartosz M. Kowalski, Damian Kocur, Adrian Panek czy Małgorzata Imielska.

Ponadto w Cieszynie będzie można podczas majówki spotkać między innymi takie artystki i takich artystów, jak Dorota Pomykała, Sandra Drzymalska, Małgorzata Zajączkowska, Karolina Gruszka, Marta Żmuda Trzebiatowska, Maja Pankiewicz, Gabriela Muskała, Martyna Byczkowska, Katarzyna Butowtt, Maria Zbąska, Marta Stalmierska, Agnieszka Duleba-Kasza, Malwina Buss, Dagmara Brodziak, Marieta Żukowska, Krzysztof Globisz, Arkadiusz Jakubik, Sebastian Dela, Adam Sikora, Tomasz Włosok, Konrad Eleryk, Jacek Borusiński, Tomasz Gąssowski, Michał Grzybowski, Tomasz Ossoliński, Mariusz Palej, Tomasz Jurkiewicz, Kamil Kula, Łukasz Suchocki czy Cezary Łukaszewicz.

W tym roku podczas Kina na Granicy odbędzie się sporo pokazów przedpremierowych.

- Adam Sikora, wybitny operator i reżyser, pokaże swój najbardziej radykalny projekt z dotychczasowych "Emiter". Debiutant, Adam Nowak w "Intersection" z przejmującą kreacją Sebastiana Cybulskiego, w konwencji futurystycznej opowiada o świecie poszukującym wartości. Jednym z moich ulubionych tytułów w sekcji Nowe polskie filmy jest "Prześwit" Magdaleny Pięty. Poruszający, wspaniale opowiedziany dramat spod znaku kina Egoyana czy Dumonta, z najlepszą z dotychczasowych kreacją Cezarego Łukaszewicza - mówi Łukasz Maciejewski.

- Przed planowanymi premierami kinowymi w Cieszynie zobaczymy także "Panią od polskiego" Radosława Piwowarskiego, dobrze przyjęte w Gdyni filmy: "Utrata równowagi" Korka Bojanowskiego i "Próba łuku" Łukasza Barczyka, a także "Sny pełne dymu" Doroty Kędzierzawskiej oraz "Camper" Łukasza Suchockiego - dodaje.

Z koprodukcji międzynarodowych organizatorzy pokażą "Treasure" Julii von Heinz oraz "Unmoored" Caroline Ingvarsson.

Dla Jolanty Dygoś, dyrektorki Przeglądu Kina na Granicy, najważniejsze w tym roku są debaty literackie z cyklu "Zła pamięć", pokaz filmu Marka Šulíka "Prezydentka" i spotkanie z bohaterką tej produkcji - byłą prezydentka Słowacji Zuzaną Čaputová, a także koncert "Europa jest kobietą" oraz retrospektywa filmów Hynka Bočana.

A jakie są najważniejsze punkty programu tegorocznego Przeglądu Kino na Granicy zdaniem Łukasza Maciejewskiego?

- Polecam wszystkie polskie filmy z programu, ale na kilka perełek programowych chciałbym jednak zwrócić większą uwagę. Z pokazów retrospektywnych zwracam uwagę na pokaz najmniej chyba znanego filmu w dorobku Barbary Sass - "Ostatni liść" to niezwykła, utrzymana w kompletnie innym od pozostałych filmów Sass, wyciszonym rytmie, długa kantata o umieraniu. Kreacje niedawno zmarłej Jadwigi Jankowskiej-Cieślak oraz bohaterki tegorocznej retrospektywy, Mai Komorowskiej. 

- Polecam również  wybitną "Królową aniołów" Mariusza Grzegorzka. Kino rozbuchane, barokowe, kino wielkich talentów jego twórców: Grzegorzka, Pomykały, Muskały (wszyscy będą gośćmi festiwalu). Skarb sprzed lat to także "Wśród nocnej ciszy" Tadeusza Chmielewskiego, jeden z najlepszych - o ile nie najlepszy - kryminał w polskim kinie, oraz "Niebo" Toma Tykwera, według scenariusza Krzysztofa Piesiewicza ze świetną Cate Blanchett. O współpracy z Davidem Lynchem nad "Inland Empire" opowie Karolina Gruszka, o pracy z braćmi Quay, nad "Sanatorium pod Klepsydrą" opowiedzą natomiast Dorota Roqueplo i Beata Święcicka, a nad udanym szwedzkim filmem "Unmoored" Marta Żmuda-Trzebiatowska. W stulecie urodzin Hasa i w "Roku Hasa", pokażemy też "Rękopis znaleziony w Saragossie". I tutaj komentarz wydaje się zbyteczny.  

TOP 10 Łukasza Maciejewskiego:

"Emiter", reż. Adam Sikora (2025)
"Prześwit", reż. Magdalena Pięta (2025)
"Ostatni liść", reż. Barbara Sass (1972)
"Królowa aniołów", reż. Mariusz Grzegorzek (1999)
"Budapeszteńskie opowieści", reż. István Szabó (1976)
"Wśród nocnej ciszy", reż. Tadeusz Chmielewski (1978)
"Inland Empire", reż. David Lynch (2006)
"Niebo", reż. Tom Tykwer (2002)
"Rękopis znaleziony w Saragossie", reż. Wojciech Jerzy Has (1964)
"Unmoored", reż. Caroline Ingvarsson (2023)

Kino na Granicy to nie tylko filmy, ale także literatura oraz koncerty. W tym roku festiwal otworzy Leszek Możdżer, ale organizatorzy zapraszają również na cztery wieczory w muzycznym klubie festiwalowym. Na scenie pojawią się m.in. Dr Misio, Baasch, Dukla i Novika. Jak zawsze koncertom towarzyszyć będą afterparty z udziałem DJ-ów.

27. Przegląd Filmowy Kino na Granicy odbędzie się w dniach 30 kwietnia - 4 maja 2025 roku w Cieszynie i Czeskim Cieszynie.

Wszystkie szczegóły - pełen program filmowy, literacki i muzyczny - znajdziecie na oficjalnej stronie festiwalu i w mediach społecznościowych. INTERIA jest patronem medialnym festiwalu.