"Bicz boży": W tym filmie Pola Raksa i Stanisław Mikulski zagrali kochanków

Bohaterem sensacyjno-satyrycznej komedii Marii Kaniewskiej jest dziesięcioletni chłopiec, szantażujący mieszkańców miasteczka groźnymi anonimami. 

Jego starszy brat Paweł (Stanisław Mikulski) jest oficerem śledczym MO, młodszy Felek chce mu pomóc w wykryciu jakiejś większej afery kryminalnej, która umożliwiłaby przeniesienie do Warszawy. Zaczyna więc wysyłać anonimy do osób mających na swoim koncie różne grzeszki. Sądzi, że winowajcy zgłoszą się sami do milicji. Niestety, ważniejszy od tych grzeszków okaże się "groźny szantażysta grasujący w miasteczku". Felek w końcu przyznaje się.

Ukochaną Pawła - Hanię - zagrała Pola Raksa, która rok wcześniej podbiła serca telewizyjnej widowni rolą Marusi w serialu "Czterej pancerni i pies". Nie była to jednak pierwsza współpraca aktorki z reżyserką Marią Kaniewską. Ekranowym debiutem Raksy była rola w "Szatanie z siódmej klasy" (1960) Marii Kaniewskiej, w którym wcieliła się w Wandę, bratanicę profesora Gąsowskiego.

Po tym filmie szybko pojawiły się kolejne propozycje od filmowców.

Pola Raksa zagrała główną rolę w kolejnym filmie Kaniewskiej - "Panienka z okienka" (1964). Wystąpiła też w "Klubie kawalerów" (1962) Jerzego Zarzyckiego, "Ich dniu powszednim" Aleksandra Ścibora-Rylskiego (1963, razem ze Zbigniewem Cybulskim), "Beacie" (1964) Anny Sokołowskiej, "Rękopisie znalezionym w Saragossie" (1964) Wojciecha Jerzego Hasa i w "Popiołach" Andrzeja Wajdy (1965), jako Helena de With, miłość Olbromskiego.

Jednocześnie Pola Raksa zdobywała wykształcenie w łódzkiej Szkole Filmowej - w roku 1964 ukończyła studia na Wydziale Aktorskim. W tym samym roku zadebiutowała na scenie Teatru Powszechnego w Łodzi, rolą Julii w spektaklu "Romeo i Julia" Williama Szekspira (reż. Roman Sykała).

Wielką popularność wśród szerokiej publiczności przyniosła jej rola w serialu telewizyjnym "Czterej pancerni i pies" (1966, reż. Konrad Nałęcki). Pola Raksa zagrała Marusię "Ogoniok" - rosyjską sanitariuszkę, narzeczoną Janka - która stała się szybko jedną z ulubionych bohaterek telewizyjnych Polaków.

Była niezwykle popularna, ale nie usatysfakcjonowana. "Żaden aktor nie godzi się chętnie na takie ograniczenie emploi - mówiła w wywiadzie dla "Ekranu" w 1970 r. - Mnie takie ograniczenie spotkało już w początkach pracy zawodowej. Po moich pierwszych filmach uznano, że powinnam grać wyłącznie postacie dziewcząt pięknych, prostych, o łagodnym sercu, a więc typ ról, które określa się mianem 'pierwsza naiwna'. Tak zaszufladkowany aktor zaczyna wzdychać do ról czarnych charakterów" - przyznawała.

I krytykowała patriarchalizm polskiego kina. "Nasz film jest zdominowany przez panów - wzdychała. - Panowie walczą, cierpią, przeżywają problemy; panie pełnią rolę pomocniczą, są po to, by wysłuchać, pocieszyć, wesprzeć. Ich kobiece sprawy traktowane są pobłażliwie, jeśli nie zgryźliwie. A że kobiety występują przeważnie na drugim planie, więc charakteryzuje się je w sposób uproszczony, albo są jednoznacznie dobre, albo jednoznacznie złe".

Satysfakcji nie przynosiło aktorce także życie prywatne. Rozpadło się jej małżeństwo z operatorem Andrzejem Kostenką, z którym miała syna Marcina. Na początku lat 80. Pola Raksa związała się z młodszym o 11 lat Bogusławem Lindą. Aktor zamieszkał u niej, czego nie zaaprobował jej dorastający syn. Aktorka związała się jeszcze na krótko z reżyserem Markiem Piwowskim, ale i ten związek się rozpadł.

W drugiej połowie lat 90. Pola Raksa wycofała się z aktywnej działalności w filmie (na dużym ekranie publiczność widziała ją ostatnio w filmie "Uprowadzenie Agaty" z 1993 r.), telewizji i teatrze. Zainteresowała się modą i projektowaniem strojów.

"Od dziecka słynęła z elegancji, więc zajęcie się modą nie wydawało się czymś zaskakującym. Po zdaniu egzaminów otrzymała od Ministerstwa Kultury i Sztuki uprawnienia projektanta. Nie tylko tworzy kolekcje, ale też pisze na tematy związane z modą, o trendach i o historii. Interesuje się także malarstwem" - Iza Wojdak pisała w 2010 roku w tygodniku "Świat i Ludzie" (2010).

Stanisław Mikulski zadebiutował w 1950 roku rolą junaka młodzieżowej organizacji Służba Polsce w filmie Leonarda Buczkowskiego "Pierwszy start". Pomimo że rola była epizodyczna, Mikulski postanowił zająć się aktorstwem na poważnie.

W 1955 roku Mikulski zagrał w filmie sensacyjnym "Godziny nadziei" Jana Rybkowskiego. Następnie pojawił się jako Blondyn w "Cieniu" (1956) Jerzego Kawalerowicza. Mikulski wystąpił również m.in. w debiucie filmowym Tadeusza Chmielewskiego "Ewa chce spać" (1957). W tym samym roku zagrał rolę Smukłego w "Kanale" (1957) Andrzeja Wajdy, zastępcy dowódcy oddziału AK w "Barwach walki" (1964) oraz Kapitana Sowińskiego w "Skąpanych w ogniu" - oba filmy wyreżyserował Jerzy Passendorfer.

Trzy lata później, w 1968 roku premierę miał serial "Stawka większa niż życie" Andrzeja Konica i Janusza Morgensterna. Mikulski zagrał w nim główną rolę - Hansa Klossa, a właściwie Polaka Stanisława Kolickiego, który od 1941 roku do końca wojny podszywał się pod oficera niemieckiego Hansa Klossa i zdobywał cenne dla wywiadu radzieckiego informacje.

Jak sam wspominał, wszystko zaczęło się pod koniec 1964 roku, kiedy dostał propozycję zagrania w sześciu odcinkach widowiska telewizyjnego "Stawka większa niż życie".

"Rolę przyjąłem, bo gwarantowało mi to zagranie w sześciu spektaklach Teatru Telewizji - na początku było to w ramach Teatru Sensacji. Te pierwsze sześć odcinków było emitowanych na żywo. Nikt nie spodziewał się, że zainteresowanie nimi będzie tak ogromne, widzowie niejako wymusili jego kontynuację. Spektakli teatralnych było w sumie 14 i dopiero po nich zaczęto realizację tej wersji, którą emitowano jako serial telewizyjny" - wspominał aktor podczas jednego z czatów internetowych.

Dzięki roli Klossa Mikulski zdobył wielką popularność - przez kilka lat z rzędu był najpopularniejszym aktorem, nie tylko w Polsce. W 1972 roku, po wyemitowaniu "Stawki..." we wszystkich demoludach, Mikulski został okrzyknięty najpopularniejszym aktorem krajów socjalistycznych. "Ten wybitny aktor urodził się w najpiękniejszym dniu roku: 1 maja" - pisały radzieckie gazety.

Aktor - po stworzeniu roli Klossa - wystąpił jeszcze w wielu filmach, m.in. w serialowej adaptacji książki Zbigniewa Nienackiego "Samochodzik i Templariusze" (1971) Huberta Drapella, w "Opętaniu" (1972) Stanisława Lenartowicza zagrał Karola, a w serialu "Polskie drogi" (1976) Krzysztofa Prymka i Janusza Morgensterna pojawił się jako kapitan Rogalski. 

Mimo zawodowych sukcesów los nie oszczędzał aktora. Stanisław Mikulski stracił drugiego synka, co przez lata ukrywano, a po długiej walce z nieuleczalną chorobą - w 1985 roku odeszła jego ukochana żona Jadwiga. Aktor zniknął wtedy z życia publicznego, sprzedał dom, który wybudował dla Jadwigi i wyjechał do Moskwy, gdzie prowadził Ośrodek Informacji i Kultury Polskiej.

Gdy wydawało się, że w życiu praktycznie już nic go nie może ucieszyć, poznał nauczycielkę muzyki w szkole polskiej przy ambasadzie. Młodsza od niego o 28 lat Małgorzata samotnie wychowywała 3-letnią córkę Kasię. I to ta dziewczynka wniosła radość w jego życie.

W latach 90. wrócił razem z nimi do Polski. Dopiero wtedy filmowcy przypomnieli o Stanisławie Mikulskim. Pojawił się w serialu "Kryminalni", w "Złotopolskich", a przez 3 lata prowadził teleturniej "Koło Fortuny".

Żadna rola nie powtórzyła jednak sukcesu "Stawki większej niż życie" i to właśnie z rolą Hansa Klossa Mikulskiego wciąż kojarzono. Z czasem aktor polubił postać agenta J23, dzięki której stał się sławny. "W końcu prawie pół wieku jesteśmy razem i do dzisiaj pytają mnie, jak to było podczas pracy nad serialem" - mówił Mikulski.

Stanisław Mikulski zmarł 27 listopada 2014 roku.

Zobacz też:

Quentin Tarantino znów został ojcem

Sophia Loren i Jayne Mansfield: Kultowe zdjęcie. Gdyby wzrok mógł zabić

Wdowa po Robinie Williamsie zdradziła, jak wyglądały jego ostatnie miesiące