Tadeusz Lubelski : Wajda i katharsis
"Twórczość Wajdy jest dla Polaków tym, czym tragedia dla starożytnych Greków" - powiedział znany krytyk i historyk filmu z Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. Tadeusz Lubelski - autor najnowszej książki "Wajda. Portret mistrza w kilku odsłonach", która ukazała się nakładem Wydawnictwa Dolnośląskiego. Autor książki dodał, że wizje twórcy "Popiołu i diamentu" "prowadzą do katharsis".
Książka Lubelskiego to monografia wydana w ramach serii "A to Polska właśnie" (w tej serii ukazały się już m.in. prace na temat papieża Jana Pawła II, Fryderyka Chopina, Witolda Gombrowicza i Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego).
Historyk filmu z zamysłem napisał książkę, która "nie jest czysto filmoznawczą analizą, rozbiorem uniwersyteckim". Zdaniem krytyka filmowego Tadeusza Sobolewskiego, Lubelski ustawił się w roli interpretatora kina, który "stoi pół kroku za widzem i przewraca za niego kartki albumu, wydobywa ukryty sens".
"Nie podjąłbym się napisania tej książki, gdyby miała to być tylko książka biograficzna" - powiedział Lubelski.
"Stworzyłem biografię połączoną ze spojrzeniem interpretacyjnym. Wartościuję, wybieram rzeczy, które uważam za najcenniejsze, a wybierając je, podpowiadam jednocześnie czytelnikowi wnioski analityczne. Chodziło mi o przedstawienie całego dorobku Wajdy - filmowego, teatralnego, malarskiego, jego wizerunku publicznego. A przede wszystkim - roli, jaką Wajda odgrywa w zbiorowej świadomości Polaków" - dodał Lubelski.
W "Wajdzie" Lubelski relacjonuje w układzie chronologicznym wszystkie okresy życia reżysera - od jego dzieciństwa, po czasy obecne. Uwzględnia wszystkie kierunki działalności artystycznej Wajdy, także malarską, przypominając o pierwszej pasji przyszłego mistrza kina - studiach malarskich na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
Monografia zawiera także informacje z ostatniej chwili, między innymi na temat nagrodzenia Wajdy w lutym Złotym Niedźwiedziem za całokształt twórczości na festiwalu filmowym Berlinale oraz na
temat jego prac nad filmem o Katyniu. Wiele z około czterystu ilustracji wykorzystanych w książce, zostało opublikowanych po raz pierwszy.
Lubelski bada naukowo twórczość Wajdy już od lat osiemdziesiątych. Rozważania na temat dorobku tego reżysera, między innymi obsypanego nagrodami "Kanału", umieścił w swojej pracy habilitacyjnej (1992), poświęconej strategiom autorskim w polskim filmie fabularnym lat 1945-1961.
Nad "Wajdą" Lubelski pracował cały ubiegły rok. Uważa, że to twórca świetnie wpisujący się w klimat serii "A to Polska właśnie".
"Jego wizje są dla Polaków tym, czym tragedia dla starożytnych Greków; podsuwają widzowi tragiczną ocenę rzeczywistości, prowadzą do katharsis" - powiedział.
Niewiele zdaniem Lubelskiego jest w polskim kinie scen tak niezwykłych, jak ta z "Popiołu i diamentu", kiedy grany przez Cybulskiego Maciek Chełmicki podpala kieliszki napełnione spirytusem, czyniąc z nich świeczki płonące dla uczczenia poległych przyjaciół Maćka.
Lubelski przyznał w rozmowie z PAP, że marzy mu się podobna książka o Tadeuszu Konwickim. "To mój ukochany artysta. Przed laty pisałem o nim doktorat ("Poetyka powieści i filmów Tadeusza Konwickiego", wydany dopiero w 1984 roku, ze względu na ograniczenia cenzury)" - podkreślił filmoznawca.
Profesor Tadeusz Lubelski, krytyk filmowy i historyk filmu specjalizujący się w kinie polskim i europejskim (ze szczególnym uwzględnieniem francuskiego), jest wicedyrektorem Instytutu Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Współpracuje z "Tygodnikiem Powszechnym" i "Kwartalnikiem Filmowym" Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
Ma w swoim dorobku m.in. książki "Kino Krzysztofa Kieślowskiego" (red., 1997) i "Nowa Fala. O pewnej przygodzie kina francuskiego" (2000). Jest redaktorem "Encyklopedii Kina" (2003, wyd. Biały Kruk), zawierającej ponad 5 tysięcy haseł, w tym prawie 2 tysiące sylwetek reżyserów i tyle samo sylwetek aktorów.
