Rok 2009 w filmie polskim

STYCZEŃ:

- W Warszawie zainaugurowano projekt "Filmoteka szkolna", realizowany pod patronatem ministra kultury i dziedzictwa narodowego. Ma on na celu uczenie polskiej młodzieży "krytycznego obcowania ze sztuką filmową". W ramach projektu - będącego wspólnym przedsięwzięciem Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, Polskiego Wydawnictwa Audiowizualnego i resortu kultury - do 14 tys. polskich szkół ponadpodstawowych rozesłano zestawy 26 filmowych lekcji na płytach DVD.

W każdym zestawie umieszczono 55 polskich filmów, wśród nich dzieła Andrzeja Wajdy, Andrzeja Munka i Andrzeja Jakimowskiego. Opatrzono je komentarzem krytyka filmowego.

LUTY:

- Andrzej Wajda otrzymał na 59. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie nagrodę im. Alfreda Bauera za film "Tatarak". Nagroda ta przyznawana jest reżyserom, którzy wyznaczają nowe perspektywy w sztuce filmowej. Wajda zadedykował swoją nagrodę Krystynie Jandzie - odtwórczyni głównej roli w "Tataraku" - podkreślając, że oddała ona temu filmowi nie tylko swój talent, ale także część swojego życia.

- W Warszawie odbyła się premiera filmu fabularnego "Popiełuszko. Wolność jest w nas", o zamordowanym w 1984 roku kapelanie "Solidarności". Dramat wyreżyserował Rafał Wieczyński. Na premierę przybyli m.in. prezydent Lech Kaczyński, kardynał Józef Glemp, metropolita warszawski abp Kazimierz Nycz, a także rodzina zamordowanego księdza, w tym jego matka - Marianna Popiełuszko. Rolę ks. Popiełuszki zagrał 35-letni Adam Woronowicz.

MARZEC:

- W Warszawie odbyła się 11. gala wręczenia Polskich Nagród Filmowych Orły, przyznawanych przez Polską Akademię Filmową. "33 sceny z życia" w reżyserii Małgorzaty Szumowskiej uhonorowano Orłem 2009 dla najlepszego polskiego filmu. Orły dla najlepszych aktorów otrzymali Jadwiga Jankowska-Cieślak i Krzysztof Stroiński, natomiast statuetkę dla najlepszego reżysera Jerzy Skolimowski.

- W Warszawie wręczono nagrody Złotych Taśm dla autorów najlepszych polskich filmów wprowadzonych do kin w 2008 roku. Złote Taśmy są przyznawane przez krytyków filmowych ze Stowarzyszenia Filmowców Polskich, zrzeszonych ponadto w Międzynarodowej Federacji Prasy Filmowej FIPRESCI (Federation Internationale de la Presse Cinematographique). Uhonorowano dwoje reżyserów: Michała Rosę - za film fabularny "Rysa", i Jolantę Dylewską - za film dokumentalny "Po-Lin. Okruchy pamięci".

KWIECIEŃ:

- W Warszawie odbyła się premiera thrillera politycznego "Generał-Zamach na Gibraltarze", przedstawiającego okoliczności śmierci gen. Władysława Sikorskiego. Film, będący produkcją TVN, wyreżyserowała Anna Jadowska, na podstawie badań historycznych Dariusza Baliszewskiego. Z filmu wynika, że generał Sikorski nie zginął w katastrofie gibraltarskiej, lecz został zabity - wcześniej, przed startem samolotu, a za zabójstwo odpowiadają polscy agenci, we współpracy z brytyjskimi.

- W stolicy zorganizowano również premierę filmu Ryszarda Bugajskiego "Generał Nil", będącego opowieścią o dowódcy Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej Auguście Emilu Fieldorfie (1895-1953), wielkim polskim bohaterze, którego po wojnie komuniści nazwali wrogiem narodu i zamordowali. To pierwszy zrealizowany w wolnej Polsce obraz poświęcony jednemu z najważniejszych dowódców AK - podkreślili twórcy. Fieldorfa zagrał Olgierd Łukaszewicz. W obsadzie znaleźli się też m.in. Adam Woronowicz, Alicja Jachiewicz, Anna Cieślak, Katarzyna Herman.

MAJ:

- W Warszawie wręczono Nagrody Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. PISF uhonorował osoby, firmy, instytucje, organizacje i inicjatywy kulturalne promujące dorobek polskiej kinematografii. Wśród laureatów znaleźli się: Grażyna Torbicka i Tadeusz Sobolewski - prowadzący telewizyjny magazyn "Kocham Kino", twórcy portalu internetowego Stopklatka.pl oraz łódzkie kino Charlie.

CZERWIEC:

- "Galerianki" Katarzyny Rosłaniec - film o czternastoletnich dziewczynkach poszukujących w polskich centrach handlowych mężczyzn-"sponsorów", którzy w zamian za seks kupią im drogie ubrania i kosmetyki - uhonorowano nagrodą Wielkiego Jantara za najlepszy pełnometrażowy debiut fabularny w polskim kinie na 28. Koszalińskim Festiwalu Debiutów Filmowych "Młodzi i Film".

LIPIEC:

- Nominowany do Oscara twórca animacji Tomasz Bagiński ogłosił, że pracuje nad projektem filmu "Hardkor 44" o Powstaniu Warszawskim. Współproducentem projektu jest Muzeum Powstania Warszawskiego. Historyczna opowieść o powstaniu ma zostać połączona z konwencją science fiction. Celem twórców jest pełnometrażowy film aktorski z efektami specjalnymi, przypominający filmy takie, jak "300" czy "Hellboy" - wyjaśnił producent projektu "Hardkor 44", Marcin Kobylecki ze studia postprodukcyjnego Platige Image w Warszawie. Niemcy pacyfikujący walczącą Warszawę zostaną przedstawieni jako roboty i cyborgi - ma być to symboliczne wyobrażenie machiny śmierci, którą reprezentowali hitlerowcy.

- Zbigniew Zapasiewicz, jeden z najwybitniejszych polskich aktorów filmowych i teatralnych, zmarł w Warszawie w wieku 75 lat. "Był artystą ponadczasowej wartości. Takie aktorstwo, jakie prezentował, jest nieprzemijające; żal po odejściu tego aktora jest nieprawdopodobny" - powiedział po śmierci Zapasiewicza minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski.

SIERPIEŃ:

- W Gdańsku odbyła się uroczysta europejska premiera filmu "Dzieci Ireny Sendlerowej", zrealizowanego przez amerykańskiego reżysera Johna Kenta Harrisona. Premiera obrazu - którego producentami są m.in. Polacy - wpisała się w program oficjalnych obchodów 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Bohaterka filmu, Irena Sendlerowa, uratowała 2500 dzieci żydowskich, wywożąc je z warszawskiego getta i ukrywając w polskich rodzinach, w sierocińcach oraz klasztorach w Warszawie, Chotomowie i Turkowicach. W Irenę Sendlerową wcieliła się w filmie laureatka Oscara (za rolę w filmie "Fortepian") Anna Paquin. Muzykę do filmu "Dzieci Ireny Sendlerowej" skomponował Jan A.P. Kaczmarek, realizatorem zdjęć był Jerzy Zieliński.

WRZESIEŃ:

- Czarna komedia "Rewers" w reżyserii Borysa Lankosza zdobyła Złote Lwy dla najlepszego polskiego filmu na 34. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Film 36-letniego Lankosza uhonorowano w Gdyni także pięcioma innymi nagrodami, za: najlepszą pierwszoplanową rolę kobiecą - dla Agaty Buzek, dla najlepszego aktora drugoplanowego - Marcina Dorocińskiego oraz za najlepsze zdjęcia, muzykę i charakteryzację. Przełomowy dla polskiego kina - tak krytycy ocenili 34. festiwal w Gdyni. Wśród obrazów, które chwalili najczęściej były: "Rewers" Lankosza, "Dom zły" Wojciecha Smarzowskiego i "Wszystko, co kocham" Jacka Borcucha.

- Podczas Kongresu Kultury Polskiej w Krakowie Agnieszka Holland, oceniając kondycję polskiej kultury 20 lat po odzyskaniu wolności, alarmowała: "Tak dalej być nie może". Reżyserka skrytykowała stosunek polityków do artystów oraz media, które - jej zdaniem - źle realizują zadanie dystrybucji kultury. Holland, będąca prezydentem Polskiej Akademii Filmowej, oceniła, że polscy politycy są wobec rodzimej kultury bezradni. Jednym z efektów kongresu było powołanie Komitetu Obywatelskiego Mediów Publicznych, dążącego do opracowania nowego projektu ustawy o mediach publicznych. Powołało go kilkudziesięciu twórców kultury i publicystów, wśród nich Andrzej Wajda, Krzysztof Zanussi, Jacek Bromski, Agnieszka Holland, Krzysztof Krauze, Wojciech Marczewski.

- Roman Polański został aresztowany w Szwajcarii, gdzie miał odebrać nagrodę za całokształt twórczości na Festiwalu Filmowym w Zurychu. Reżyser został zatrzymany na lotnisku w Zurychu i umieszczony w areszcie ekstradycyjnym na podstawie amerykańskiego nakazu aresztowania z 1978 roku. Amerykański wymiar sprawiedliwości oskarżył Polańskiego o to, że w 1977 r. w willi aktora Jacka Nicholsona w Hollywood uwiódł 13-letnią wówczas Samanthę Gailey. Na początku grudnia Polańskiego przeniesiono do jego domu w szwajcarskim kurorcie Gstaad, gdzie przebywa w areszcie domowym pod nadzorem elektronicznym, oczekując decyzji o ekstradycji.

PAŹDZIERNIK:

- Pokaz ujawniającego tajemnice korporacji Amway dokumentu "Witajcie w życiu!" w reżyserii Henryka Dederki, który miał się odbyć na 25. Warszawskim Międzynarodowym Festiwalu Filmowym, został odwołany. Projekcję odwołano w następstwie decyzji podjętej przez TVP, właściciela praw majątkowych do tego filmu - wyjaśniał dyrektor festiwalu Stefan Laudyn. Jak jednocześnie ocenił, "Witajcie w życiu" to "przerażający film o praniu mózgów w korporacji zajmującej się sprzedażą bezpośrednią", "mówiący o istotnym problemie, który dotyczy lub może dotyczyć bardzo wielu polskich obywateli". Projekcja na warszawskim festiwalu miała być pierwszym oficjalnym pokazem dokumentu "Witajcie w życiu!" dla szerszej publiczności; wcześniej rozpowszechnianie filmu było sądownie zakazane.

LISTOPAD:

- W Warszawie odbyła się gala wręczenia nagród Złote Kaczki, przyznawanych przez czytelników magazynu "Film". Ceremonię podzielono na dwie części. W części pierwszej wręczono Specjalne Złote Kaczki dla twórców i obsady filmów historyczno-kostiumowych zrealizowanych w ciągu 100 lat istnienia polskiej kinematografii. Druga część była poświęcona polskim filmom z ostatniego sezonu - 2008/2009. "Potop" Jerzego Hoffmana zdobył nagrodę dla najlepszego filmu historycznego w dziejach polskiego kina, a "33 sceny z życia" Małgorzaty Szumowskiej - nagrodę dla najlepszego polskiego filmu ostatniego sezonu. Za najlepszych aktorów, którzy na przestrzeni lat występowali w polskich filmach historyczno-kostiumowych uznani zostali Tadeusz Łomnicki i Krystyna Janda. Przyznano także Złote Kaczki dla aktorów, którzy zagrali w najnowszych polskich filmach. W kategorii najlepsza aktorka triumfowała Janda - uhonorowana za rolę w "Tataraku" Andrzeja Wajdy. Nagrodę dla najlepszego aktora zdobył Borys Szyc - za dwie role: w "Wojnie polsko-ruskiej" Xawerego Żuławskiego i w "Enenie" Feliksa Falka.

GRUDZIEŃ:

Andrzej Wajda został uhonorowany za film "Tatarak" prestiżową Europejską Nagrodą Krytyków Prix FIPRESCI, przyznaną podczas gali Europejskich Nagród Filmowych w niemieckim Bochum.