W stanie Connecticut nie ma prawdziwego miasteczka o nazwie Stepford. Sądzi się, że autora powieści Irę Levina zainspirowały małe miasteczka w Fairfield, przedmieścia z ogromnymi domami i zadbanymi trawnikami. W celu stworzenia tego fikcyjnego miasteczka reżyser Frank Oz zdecydował się na pracę z Robem Hahnem, autorem zdjęć do jego filmów “Rozgrywka” (The Score) i “Przodem do tyłu” (In & Out); scenografem Jacksonem de Govia, które pracował z Ozem przy filmach “Rozgrywka” (The Score) oraz “Wielka Heca Bowfingera” (Bowfinger); a także laureatką Oscara® Ann Roth, która zaprojektowała kostiumy do “Przodem do Tyłu” (In & Out).
Scenograf De Govia dokładnie wiedział, czego szukają filmowcy – bogatego przedmieścia Nowego Jorku, gdzie ludzie przyjeżdżają, by się zrelaksować i cieszyć się swymi zyskami, niezależnie od tego, czy zostały osiągnięte w uczciwy sposób, czy też nie.
“Ludzie w Stepford żyją w ogromnym luksusie, ale nie czują się winni, że ich styl życia jest właśnie taki”, mówi de Govia. “Nikt nie kwestionuje tego, czy zasługują na takie bogactwo. Po prostu je posiadają i zamierzają w pełni z niego korzystać.”
Aby pokazać kontrast między idyllicznym Stepford a prawdziwym światem, reżyser Oz rozpoczyna film w Nowym Jorku, koncentrując się na oszczędnych ujęciach, na których widzimy stal, szkło i beton. “Jest to dość surowe, ale taki właśnie był nasz cel”, tłumaczy Oz. “Dzięki temu, kiedy już jesteśmy w Stepford, wszystko wygląda ładniej i bardziej delikatnie, także kobiety.”
Przyglądając się tuzinom miejscowości w Connecticut oraz w New Jersey, filmowcy szukali domów i otoczenia, które będzie odzwierciedlało stylistycznie wyidealizowane miasteczko, jakie przewidywał scenariusz.
“Swój wygląd Stepford zawdzięcza nowym źródłom dochodu”, mówi Oz. “Są to pieniądze, które zarabiają ludzie od komputerów, od elektroniki i internetu. Ich domy są nowe i piękne, ale miasteczko nie ma żadnej historii.
Według Paula Rudnicka Stepford jest sentymentalną wizją świata. “Jest to styl życia, którego tak naprawdę nie można byłoby osiągnąć bez dużej liczby pracowników i służących”, tłumaczy scenarzysta. “Ideałem dla żeńskiej części Stepford jest pieczenie ciast, koronkowe serwetki, czy trudne do prasowania lniane obrusy. Mężczyźni lubią mahoń i zamsz, a ich ideałem jest poczucie braterstwa, jakie między nimi istnieje.”
Uznana projektantka kostiumów filmowych Ann Roth dodaje, że męska część Stepford nosi kolorowe ubrania w intensywnych barwach, natomiast kobiety ubierają się w kwieciste stroje w kolorach natury i wiosny. Jak mówi Roth, “Właśnie dlatego widzimy w domach te wszystkie barwy brzoskwini, zielenie, żółcie, a po stronie mężczyzn widzimy purpurę, czerwienie i mahoń. Wtedy nasuwa się nam pytanie: Jak taki facet mógł poślubić taką dziewczynę? Odpowiedź brzmi: to oni je stworzyli, nadali im idealne wymiary i radosne usposobienie.”
Kiedy w studiach Kaufman Astoria rozpoczęła się produkcja filmu, na początku nakręcono sceny w kuchni Bobbie Markowitz (Bette Midler), nowoczesnym pomieszczeniu będącym połączeniem kuchni i dużego pokoju. Dekoratorka Debra Schutt wyposażyła pomieszczenie w nowoczesny sprzęt kuchenny i markowe meble pasujące do wystawnego stylu życia. Niezwykle ważną funkcję podczas kręcenia filmu pełnił kwiaciarz Christopher Bassett, który dekorował wnętrza wyszukanymi egzotycznymi kwiatami, by jeszcze bardziej podkreślić wszechobecny w Stepford luksus.
“Kwiaty mają znaczenie metaforyczne, są pięknie ułożone, co naprawdę robi duże wrażenie”, twierdzi Bassett. “Kwiaty wprowadzają do domu trochę natury i przekształcają go w dom marzeń.”
Jeśli chodzi o wystrój wnętrz na planie filmowym, dekoracja wszystkich domów była dla Schutt świetną zabawą, ale najbardziej radykalne zmiany dekoratorka wprowadziła w domu Markowitz.
"Dom Bobbie ze składowiska gazet, pojemników z mrożonym jedzeniem i brudnych ubrań przekształcił się w urządzony z przepychem, nieskazitelnie czysty dom niczym z czasopisma architektonicznego”, tłumaczy Schutt. “Jest to kolejna metafora, tym razem Stepford jako przykładu doskonałości architektonicznej.”
Po nakręceniu pierwszych scen w studiu Kaufman Astoria, filmowcy zajęli się kręceniem ujęć przedstawiających staroświecki taniec w cztery pary, który odbywał się wewnątrz malowniczej stodoły. Choreografka Patricia Birch otrzymała zadanie nauczenia głównych aktorów oraz około setki statystów tańca w cztery pary.
“Glenn Close, jako nadzwyczajny ambasador Stepford, stała na podwyższeniu namawiając do tańca i wszyscy naprawdę dawali się wciągnąć”, wspomina Birch. “To był niesamowity widok!”
W studiach Kaufman Studios znajdowały się dwa rozbudowane plany filmowe: Pokój Myśliwski, eleganckie, wyłożone boazerią pomieszczenie, które było siedzibą osławionego Towarzystwa Mężczyzn ze Stepford; oraz ogromna, usytuowana w ogrodzie sala balowa, gdzie odbywają się uroczyste tańce letnie.
Roger Bart opisuje Pokój Myśliwski cytując słowa swojego bohatera, “To skrzyżowanie Ralpha Laurena z Sherlockiem Holmesem na uroczystym przyjęciu”, śmieje się aktor. “Są tam kilometry sztruksu i korynckiej skóry szeleszczące w testosteronowym koktajlu.”
Co się tyczy imponującej sali balowej, scenograf Jackson De Govia mówi, “tak właśnie można wyobrazić sobie jedno ze skrzydeł XIX-wiecznej rezydencji, gdy ktoś ma dużo pieniędzy i bardzo dobry gust.”
Eleganckim tańcom letnim uroku dodają tysiące kwiatów, w tym sprowadzone z Nowej Zelandii egzotyczne orchidee, a także gigantyczne hortensje oraz wielobarwne róże. Klasyczne kolumny i krysztalowe stoliki były tak wytworne, jak lejący się strumieniami szampan.
“Zwłaszcza plan sali balowej jest idealnym symbolem świata Stepford”, mówi De Govia. “Stanowi także dobry model samych żon. Są piękne, ładnie pachną, dobrze smakują i są kosztowne. Ale są roślinami.”
Nad sekwencjami tanecznymi w sali balowej znów pracowała Pat Birch; tym razem jej zadaniem było nauczenie głównych aktorów walca oraz znalezienie pięćdziesięciu par, które mogłyby tanecznym krokiem sunąć po posadzce w sukniach i smokingach. Jedną z wystrojonych żon była Bobbie Markowitz, do której jak ulał pasuje określenie “Boska Pani M.” (“The Divine Ms. M.” – “Boska Pani M.” to tytuł debiutanckiej płyty Bette Midler).
"Scena balowa ogromnie mi się podobała. Pierwszym filmem, który obejrzałam jako dziecko, była “Wesoła Wdowa” (The Merry Widow) z Laną Turner i Fernando Lamasem”, wspomina Bette Midler. “Film zrobił na mnie wielkie wrażenie – te kolory, wirujące w tańcu suknie, muzyka, piękni ludzie. Także powiedziałam Scottowi Rudinowi, że od czterdziestu lat nie widziałam w żadnym filmie dobrego walca, a on polecił mi ponownie obejrzeć “Wesołą Wdowę”. Oczywiście natychmiast obejrzałam film i to było to – nawet oświetlenie jest podobne.”
Nie tylko Bette Midler podobały się sceny w sali balowej. “Jak często mamy okazję zobaczyć grupę aktorów tej rangi w jednym pokoju?”, pyta Paul Rudnick. “Chris Walken, Matthew Broderick, Faith Hill, Glenn Close, Nicole Kidman, Bette Midler… Tych aktorów poszedłbym obejrzeć nawet w reklamie samochodu.”
Tańce letnie były dla Christophera Walkena świetną okazją do zademonstrowania jego godnych pozazdroszczenia umiejętności na parkiecie. Ale nie tylko – z tej właśnie okazji żony ze Stepford mogły się pięknie wystroić. Olśniewające suknie balowe, zaczesane do góry włosy, a nawet tiary były absolutnie niezbędne podczas najbardziej uroczystego przyjęcia roku w miasteczku, które siłą rzeczy stanowiło jedną z największych sekwencji filmu.
Projektując kostiumy do wydarzenia w filmie, które odzwierciedla dekadencję oderwanie Stepford od realnego świata, Ann Roth ubrała Nicole Kidman w cienką jak pajęczyna suknię, w której jej bohaterka Joanna wygląda jak skrzyżowanie lalki Barbie z Kopciuszkiem.
“Chciałam, żeby Joanna była eteryczna i sprawiała wrażenie osoby trochę oderwanej od ziemi”, mówi Roth. Kolor sukni – barwa kości słoniowej – ma się stapiać z kolorem jej skóry, co czyni jej wygląd jeszcze bardziej nierzeczywistym.”
Według Kidman projekty kostiumów były genialne. “To szczęście, że Ann pracowała przy tym filmie, ponieważ ma bardzo odważne pomysły”, mówi aktorka. “W projekty wkłada całe swoje serce i jeśli o mnie chodzi, chciałabym wszystkie filmy robić właśnie z nią!”
Co się tyczy kolorowych spodni oraz smokingów, które noszą mężczyźni, Roth mówi, że zainspirowały ją tkaniny firmy Lily Pulitzer i madras w szkocką kratę, jakie można zobaczyć w ekskluzywnym ośrodku rekreacyjnym. Najlepszym słowem na określenie całej sceny jest “ekstrawagancja”. Od wspaniałych dekoracji przez wymyślne kostiumy aż po staranną choreografię, scena w sali balowej to uosobienie społeczności oraz ideałów panujących w Stepford.
Domy w Stepford także były kluczowe dla określenia idyllicznej społeczności. Podczas szukania miejsc do kręcenia poszczególnych scen, wiele plenerów w Connecticut okazało się, hmm, idealnych do tego celu. Olbrzymi dom w Darien, wyszukany na giełdzie nieruchomości, posłużył jako wnętrze domu Herba i Sarah Sunderson (Matt Malloy i Faith Hill). Natomiast wart kilka milionów dolarów dom w ekskluzywnej częsci New Canaan stał się nowym miejscem zamieszkania Joanny i Waltera (Nicole Kidman i Matthew Broderick). Później piękny ratusz, zbudowany w roku 1909, posłużył jako tło dla sceny dużego wiecu politycznego. Z typową dla Stepford pompą udekorowano go tysiącami baloników.
Muzeum Lockwood-Mathews w Norwalk w stanie Connecticut stało się centrum działalności żon ze Stepford. Muzeum, które wcześniej było siedzibą Stowarzyszenia Mężczyzn ze Stepford w filmowym oryginale z 1975 roku, to jedyne miejsce ponownie wykorzystane przez filmowców przy nowej produkcji.
Zbudowana około roku 1860 przez finansistę LeGranda Lockwooda, 62-pokojowa rezydencja jest jednym z najlepiej zachowanych do dziś budynków w stylu Drugiego Cesarstwa, a w przeszłości była jedną z największych budowli w kraju. Wybudowanie jej rzekomo kosztowało 1.5 miliona dolarów, ale, gdy trzy lata po wprowadzeniu się zmarł Lockwood, rezydencję sprzedano za jedyne 90 tysięcy dolarów. W 1941 roku miasto Norwalk zakupiło rezydencję, którą w 1971 roku wpisano na listę zabytków narodowych.
W ramach umowy, na mocy której zamknięto muzeum, by umożliwić kręcenie scen w jego wnętrzu, ekipa produkcyjna zobowiązała się podjąć szeroko zakrojone prace renowacyjne.
“Przez kilkanaście miesięcy przed rozpoczęciem właściwych zdjęć nasi specjaliści intensywnie pracowali nad odnowieniem i przywróceniem do stanu pierwotnego bogato zdobionego wejścia i rotundy”, wspomina scenograf Jackson De Govia. “Po dokładnym obejrzeniu budynku, artyści oraz rzemieślnicy naprawili drewniane podłogi, wypełnili pęknięcia w murach, zabejcowali drewniane elementy imponującej klatki schodowej oraz odmalowali ściany kolorami odpowiednimi dla tamtych czasów. Namalowali nawet repliki ogromnych obrazów, które wcześniej wisiały w budynku, tak więc obiekt pokazany w filmie jest wiernym odtworzeniem oryginalnej struktury.”
De Govia sprawował także pieczę nad projektem i konstrukcją pełnego przepychu domu Joanny i Waltera. Wzniesiony nad rzeką Hudson w Yonkers w stanie Nowy Jork, ogromny obiekt o powierzchni ponad 300 metrów kwadratowych stanął w tym samym miejscu, które przed miesiącem było urządzone jak naturalnej wielkości supermarket. Potem stało się siedzibą ściśle tajnego laboratorium prowadzonego przez Stowarzyszenie Mężczyzn.
Gdy skończyły się główne zdjęcia, przy nowej fazie produkcji zaczęli pracę specjaliści od efektów wizualnych Scott Souter i Frank Petzold. Wraz ze swoją ekipą, opracowali i koordynowali efekty specjalne tworzące obraz żon ze Stepford.
Souter, który pracuje dla Tippett Studio w Berkeley w Kalifornii, firmy uważanej za jedną z czołowych firm specjalizujących się w animacji i efektach wizualnych, spotkał się z reżyserem Frankiem Ozem i jego ekipą produkcyjną. Razem przedyskutowali pomysły na spotęgowanie komicznych elementów filmu dzięki bogatym efektom wizualnym.
“Humor wizualny i odmierzenie jego czasu w filmie musiały być bardzo precyzyjne”, wyjaśnia Souter. “Nie było miejsca na pomyłki. Na szczęście, Frank świetnie rozumiał nasze pomysły. Potrafi dobrze ocenić, co jest śmieszne.”
Ekipa z Tippett Studio intensywnie przeszkoliła Faith Hill, grającą rolę Sarah Sunderson, w dziedzinie efektów specjalnych.
“Podczas tańca w cztery pary, w Sarah następuje spięcie i zaczyna się ona kręcić,” wyjaśnia Souter. “Faith pomogła nam stworzyć ten efekt pracując naprzeciwko zielonego ekranu. Rezultat był świetny.”
W innej scenie filmu, Sarah schodzi po schodach w czasie, gdy Roger Bannister (Roger Bart) bierze do ręki pilot z jej imieniem.
“Sporządza listę funkcji Sarah i może nimi sterować, naciskając różne guziki,” mówi Souter. “Żeby osiągnąć oczekiwany efekt, pokazaliśmy Faith Hill na zielonym ekranie i dodaliśmy pewne mechaniczne funkcje, które korespondują z każdym z przycisków. Jej funkcje i dysfunkcje wyszły idealnie.”
Jednym z ulubionych zadań ekipy było stworzenie Rovera, automatycznego psa, którego Joanna i Walter spotykają po przyjeździe do Stepford.
“Rover to pies przypominający terriera. Został wykonany według projektu Jacksona De Govii, bardzo graficznego, prostego a zarazem eleganckiego, “ mówi Souter. “Pies musiał być niezwykły, ponieważ odgrywa ważną rolę w fabule filmu. Staje się sprzymierzeńcem Joanny i uczula ją na fakt, że trwają prace nad planami przekształcenia także jej w robota.”
Zarówno Souter, jak i Petzold przyznają, że praca nad “Żonami ze Stepford” była wielkim wyzwaniem, ale też świetną zabawą. “Ten film to wspaniały projekt. Jeśli chodzi o efekty specjalne, na komedię trzeba spojrzeć z zupełnie innej perspektywy. Przerażające potwory czy kosmici to jedna sprawa, ale bycie zabawnym to coś zupełnie innego.”
