Wbrew regułom

Jeśli reżyser filmu "Co gryzie Gilberta Grape'a?", Lasse Hallstrom, przenosi na ekran powieść autora "Hotelu New Hampshire" i "Świata według Garpa", Johna Irvinga, wynik może być tylko jeden - kolejny piękny film. Zwie się on "Wbrew regułom" i jest nie pozbawionym akcentów komediowych oraz wątku miłosnego dramatem obyczajowym. Jego akcja rozgrywa się w USA w latach 30-tych i 40-tych XX wieku. Powieść ukazała się po raz pierwszy w 1985 r. W oryginale nosi tytuł "The Cider House Rules"; w wydaniu polskim - "Regulamin tłoczni win". Entuzjastycznie przyjęta przez krytykę, stała się bestsellerem i została wielokrotnie wyróżniona prestiżowymi nagrodami literackimi. John Irving był również autorem scenariusza nakręconego na jej podstawie filmu, a ponadto... zagrał w tym filmie epizodyczną rolę dróżnika na stacji kolejowej. Główny bohater? Należałoby raczej mówić o dwóch głównych bohaterach. Młodszy, Homer Wells (Tobey Maguire), dziecko pozbawione rodziców, wychowuje się w sierocińcu. Starszy, dr Wilbur Larch (Michael Caine) - wspaniały lekarz, uwielbiany przez dzieci, troskliwy dyrektor tegoż sierocińca - przekazuje Homerowi swą wiedzę medyczną. Wiedzę życiową Homer musi zdobyć sam. Opuszcza sierociniec i wyrusza w świat, w którym otwierają się przed nim nowe perspektywy i możliwości. Zawiera przyjaźnie, ma różne przygody i pierwszy raz się zakochuje, ale doświadcza również tragedii, zdrady i niebezpieczeństw. Wychowanie wyniesione z sierocińca wydaje się teraz mało przydatne. W miejsce dawnych, prostych zasad i poczucia bezpieczeństwa pojawia się brzemię odpowiedzialności za wyłącznie własne decyzje i idące w ślad za nimi czyny. Z czasem Homer uświadamia sobie jednak, że podejmowania przemyślanych decyzji, rzutujących na jego obecną sytuację i przyszłość, nauczył się właśnie w sierocińcu. Czy zatem powróci doń jako dorosły człowiek i wykształcony lekarz? "Wbrew regułom" to przypominająca klimatem książki Charlesa Dickensa i Marka Twaina opowieść o życiowej podróży, jaką odbywa młody człowiek. Kolejne etapy - opuszczenie sierocińca ("rodzinnego" domu) i pierwsza miłość - układają się w historię odnalezienia swego miejsca w świecie. "[Regulamin tłoczni win] jest powieścią o stosunkach łączących Homera z Larchem; opowiada o nich również film," powiedział John Irving. "(...) Ich wzajemna miłość jest głęboka, podobnie jak konflikt pomiędzy nim," dodał. Larch pełni wobec Homera rolę kochającego, lecz nieco autokratycznego patriarchy, który "programuje" przyszłość przyszywanego syna, widząc w nim swego następcę. Ojcowska miłość Larcha przybiera postać łagodnej tyranii, przeciw czemu buntuje się dorastający Homer, który chce sam odpowiedzieć sobie na pytania kim jest i czego chce od życia. Larcha i jego wychowanka rozdzielą ponadto ich odmienne poglądy na temat aborcji. "Wszystko, co dzieje się w filmie "Wbrew regułom" może zdarzyć się jedynie tam, gdzie dokonywanie aborcji jest nielegalne (i praktycznie niemożliwe)," konstatuje John Irving. Paradoks polega na tym, że problem ten - pośrednio - umożliwi niechętnemu aborcji Homerowi wyruszenie z sierocińca w szeroki świat. Pewnego razu, już podczas II wojny światowej, na zabieg zgłasza się młoda kobieta, Candy Kendall (Charlize Theron), w towarzystwie swego chłopaka - pilota-ochotnika Wally'ego Worthingtona (Paul Rudd). Homer odjeżdża później z sierocińca wraz z nimi, a Candy zostaje jego przyjaciółką i pierwszą dziewczyną. "To jest piękna love story o młodym chłopcu doświadczającym i uczącym się tego, czym jest życie, i o tym, w jaki sposób jego poznawanie życia czyni Candy bardziej otwartą," mówi Charlize Theron. "W rezultacie moją bohaterką targają rozliczne pytania i konflikty, co bardzo mnie zaintrygowało," dodaje aktorka. "Candy nie jest ideałem, lecz istnieje coś, co ją rozgrzesza. Nawet wtedy, kiedy błądzi rozumiemy, dlaczego zarówno ona, jak i pozostałe postaci postępują tak a nie inaczej. One łamią zasady, wszyscy łamiemy zasady. Jesteśmy ludźmi, a normy społeczne nie zawsze przystają do życia." "Mnie również zaintrygował problem zasad tworzonych przez tych, którzy wiedzą zbyt mało o warunkach, w jakich żyją ludzie," wyznał reżyser filmu, Lasse Hallstrom. "Chodzi o zasady regulujące wzajemne stosunki, dotyczące małżeństwa, rasy, aborcji i seksu. Moim zdaniem film "Wbrew regułom" mówi o łamaniu zasad, które nie mają sensu i są niedostosowane do rzeczywistości." Hallstrom wspomniał o problemie rasowym, mając na myśli jeszcze kolejną ważną parę bohaterów filmu. Tworzą ją czarnoskórzy imigranci - pan Rose (Delroy Lindo, m.in.: "Malcolm X", "Dorwać małego", "Okup") i jego córka Rose Rose (Erykah Badu, debiut). Spośród pozostałych znaczących postaci drugoplanowych, granych przez aktorów nie mniej utalentowanych od wymienionych wyżej, na szczególną uwagę zasługują: pielęgniarka Edna (Jane Alexander, m.in. "Sprawa Kramerów", "Wielka nadzieja białych", Wszyscy ludzie prezydenta), pielęgniarka Angela (Kathy Baker), Buster - przyjaciel Homera z dzieciństwa (Kieran Culkin) oraz Olive Worthington (Kate Nelligan).