Od Szekspira do Harry'ego Pottera. "Największy aktor naszych czasów"

Kenneth Branagh to postać niezwykła w świecie filmu, łącząca brytyjski teatr, wielkie kinowe role szekspirowskie z sukcesami w hollywoodzkich superprodukcjach. Jest aktorem, reżyserem, autorem scenariuszy. To jeden z najbardziej utytułowanych brytyjskich twórców. Brytyjska Akademia Filmowa (BAFTA) przyznała mu prestiżową nagrodę Michael Balcon Award za wybitny wkład na rzecz kina. Otrzymał też tytuł szlachecki za działalność na rzecz teatru i społeczności Irlandii Północnej od królowej Elżbiety II. Ma też upragnionego Oscara za najlepszy scenariusz.

Urodził się 10 grudnia 1960 roku w Belfaście, w Irlandii Północnej. W wieku dziewięciu lat przeprowadził się z rodziną do Anglii, by uciec przed konfliktem w jego kraju. Wspominał, że to doświadczenie ukształtowało jego postrzeganie świata.

"Przez pierwsze kilka lat po przeprowadzce do Anglii mało się odzywałem. Pamiętam, że wiedziałem, iż muszę mówić inaczej i nie mogłem tego zrobić. To było jak paraliż" - wyznał w 2021 roku w wywiadzie dla BBC Radio.

Studia w londyńskiej Royal Academy of Dramatic Art dały początek jego błyskotliwej karierze. W wieku zaledwie 23 lat okrzyknięto go "nowym Laurence'em Olivierem". W 1987 roku założył własną firmę teatralną Renaissance Theatre Company.

Debiutem aktorskim Kennetha Branagha był udział w głośnym filmie Hugh Hudsona "Rydwany ognia" (1981), ale przełomem w karierze była tytułowa rola w filmie "Henryk V" (1989), który również sam wyreżyserował. To był sukces kasowy i artystyczny. Tytuł zdobył Oscara za kostiumy i dwie nominacje dla Branagha (w kategoriach najlepszy aktor i najlepszy reżyser). W ten sposób udowodnił, że Szekspir może podbić sale kinowe.

Branagh stał się znany ze swoich adaptacji filmowych Williama Szekspira. Poza "Henrykiem V" na ekrany kinowe przeniósł następujące utwory angielskiego dramaturga: "Wiele hałasu o nic" (1993), "Hamlet" (1996; nominacja do Oscara w kategorii: scenariusz adaptowany), "Stracone zachody miłości" (2000) i "Jak wam się podoba" (2006).

Kenneth Branagh zajmował się nie tylko Szekspirem. Wyreżyserował i wystąpił m.in. w "Frankensteinie" (1994), stworzył też ciekawą kreację w "Bardzo Dzikim Zachodzie" (1999). Największą popularność wśród szerokiej widowni przyniosła mu jednak rola nauczyciela obrony przed czarną magią - Gilderoya Lockharta - w filmie "Harry Potter i komnata tajemnic" (2002). Według reżysera Chrisa Columbusa, Kenneth Branagh był jedynym aktorem, który pasował do tej roli.

W nowym tysiącleciu Branagh zaczął coraz śmielej wkraczać w kino mainstreamowe i podbijać Hollywood. W tym czasie wyreżyserował m.in. komiksowego "Thora" (2011) dla Marvel Studios i przebojowe kino akcji "Jack Ryan: Teoria chaosu" (2014), w którym również zagrał głównego antagonistę.

"Jak ktoś powiedział, komiksy to nic innego jak współczesna mitologia, a Ken Branagh jest tą osobą, która jak nikt inny potrafi interpretować tego rodzaju literaturę. W głębi duszy jest on utalentowanym gawędziarzem, a na tym właśnie nam zależało" - tak producent Kevin Feige uzasadniał wybór reżysera filmu "Thor".

W 2012 roku można było zobaczyć Kennetha Branagha w filmie "Mój tydzień z Marilyn", w którym wcielił się w legendarnego brytyjskiego aktora Laurence'a Oliviera. "Miałem pewne
zobowiązania, ale zgodziłem się przeczytać scenariusz. I zostałem kompletnie porażony opowiedzianą w nim historią" - mówił aktor.

Aktor współpracował też kilkukrotnie z Christopherem Nolanem. W wojennej

"Dunkierce" (2017) wcielił się w dowodzącego ewakuacją brytyjskich żołnierzy z tytułowej plaży komandora Boltona, zagrał też kluczową rolę filmie "Tenet" (2020). Z kolei w nagrodzonym siedmioma Oscarami "Oppenheimerze" (2023) wystąpił jako Niels Bohr, słynny duński fizyk kwantowy, mentor Oppenheimera i kluczowa postać w Projekcie Manhattan.

Branagh nie ukrywa swej fascynacji powieściami Agathy Christie. W słynnego detektywa Herkulesa Poirot aktor wcielił się w filmach "Śmierć na Nilu" (2022) i "Duchy w Wenecji" (2023).

Z kolei telewizyjna widownia może kojarzyć Branagha z nominowanej do Emmy i Złotego Globu roli w nagrodzonym BAFTA serialu "Wallander". Wystąpił też w telewizyjnych produkcjach: "Shakleton. Ostateczne rozwiązanie" (nagroda  Emmy dla najlepszego aktora oraz nominacja do Złotego Globu) oraz "Warm Springs", w którym za rolę Roosevelta zdobył nominację do nagród Emmy oraz Złotego Globu.

Po ponad 30 latach od debiutu reżyserskiego, Kenneth Branagh postanowił zrealizować film inspirowany własnym dzieciństwem. Urodzony w Belfaście twórca należy do wielodzietnej rodziny protestanckiej. Miał dziewięć lat, kiedy razem z bliskimi przeniósł się do Reading, by ujść z życiem z trawiącego Belfast konfliktu o kwestię przynależności Irlandii Północnej do Wielkiej Brytanii. 

"To miejsce, które cały czas do mnie przemawia, choć nie sądzę, że po kilku pierwszych latach mojej pracy świat miał jakiekolwiek poczucie, że stamtąd pochodzę. Kiedy wróciłem do niego w 2011 roku, wciąż dało się wyczuć tam swoisty kryzys tożsamości, który nie został zażegnany. Irlandczycy tak bardzo definiują siebie w odniesieniu do domu. Uznałem, że zrobienie tego filmu będzie szansą na powrót do domu w najbardziej uczciwy sposób" - wspominał w rozmowie z portalem NME.

Głównym bohaterem "Belfastu" (2022) jest pochodzący z robotniczej rodziny chłopiec Buddy, który mieszka z rodziną na jednym z miejscowych osiedli. Chłopiec nie może zrozumieć, dlaczego jego sąsiedzi nagle zaczynają podpalać okoliczne domy. W przetrwaniu pomagają mu wyobraźnia, wewnętrzna siła jego rodziców oraz mądrość życiowa dziadków.

Za ten film Branagh otrzymał Oscara w kategorii najlepszy scenariusz.

Sir Kenneth Branagh rzadko dzieli się z mediami szczegółami swojego życia prywatnego, utrzymując wyraźną granicę między karierą a sprawami osobistymi. Jednak nie uchroniło go to przed komentarzami i zainteresowaniem prasy jego związkami.

Jego pierwszą żoną była znana aktorka Emma Thompson. Media nazywali ich "złotą parą dzieci brytyjskiego kina", ślub wzięli w 1989 roku. Wystąpili razem w kilku produkcjach, m.in. w "Henryku V" (1989) i "Wiele hałasu o nic" (1993). Ich rozstanie w 1995 roku, po doniesieniach o romansie Branagha z inną gwiazdą, Heleną Bonham Carter, wstrząsnęło brytyjskim show-biznesem.

Romans z Heleną Bonham Carter trwał do 1999 roku, a para pojawiła się razem w filmach "Frankenstein Mary Shelley" (1994) i "Sztuka latania" (1998).

W 2003 roku Kenneth Branagh poślubił reżyserkę Lindsay Brunnock, którą poznał podczas kręcenia filmu "Shackleton" (2002). Para jest razem do dziś.