"Sils Maria" [recenzja]: Sztuka wysoka, sztuka niska

Na pierwszy rzut oka "Sils Maria" może wydawać się filmem tak nobliwym, że aż kiczowatym. Assayas roztacza przed widzami dyskretny urok artystycznej burżuazji.

Główna bohaterka, będąca gwiazdą ekranu i sceny Maria (Juliette Binoche), żyje w finansowej i mentalnej bańce, w której rozpamiętuje dawne sukcesy i cierpi twórcze katusze; bańce, która izoluje ją od syntetycznej współczesności: komercji, celebrytów i internetowych trolli. Prawdziwa arystokratka ducha, na zmianę dystyngowana i histeryczna. Binoche gra ją na granicy autoparodii, a Assayas tylko się jej przygląda - bynajmniej nie szydzi, chyba nawet sympatyzuje z taką postawą.

Reżyser pozwala sobie jednak rozszczelnić schron, w którym żyje Maria. Służy mu do tego postać Valentine (Kristen Stewart), asystentki aktorki, dziewczyny młodej i zanurzonej po szyję w teraźniejszości: nierozstającej się z tabletem, śledzącej na bieżąco plotkarskie serwisy, a także - groza - potrafiącej docenić hollywoodzkie blockbustery.

Maria potrzebuje swojej podwładnej nie tylko do tego, aby czytała jej maile i ćwiczyła z nią role, ale i po to, aby była dla niej oknem na świat - zdaje sobie sprawę, że jej izolacja jest pozą, że nie potrafi na dobre wycofać się w głąb siebie; jest na to jeszcze za młoda. Valentine, rewelacyjnie grana przez Stewart, wnosi do jej życia powiew czegoś innego, jakiejś surowej energii, bezpretensjonalności idącej w parze z inteligencją.

Dodatkowy kontrast dla postaci i poglądów Marii tworzy Jo-Ann Ellis (dorównująca reszcie obsady Chloë Grace Moretz), wzorowana na Lindsay Lohan samobójcza lolitka, cudowne dziecko, które brawurowo roztrwania swój talent: błaźni się podczas konferencji prasowych, prowokuje w telewizji śniadaniowej, kolejnymi ekscesami podkopuje świetnie rozpoczętą karierę. Mająca partnerować Marii w reinterpretacji klasycznego spektaklu, dzięki której bohaterka z nowicjuszki zmieniła się w diwę, jawi się jako jej młodszy i skrojony na nowe czasy model. Taki, który funkcjonuje poza wszelkimi granicami i konwenansami.

To wszystko ciekawie współgra z dotychczasowym dorobkiem Assayasa. Francuski reżyser ma na swoim koncie zarówno filmy artystyczne ("Pewnego lata"), jak i gatunkowe ("Demonlover"), inspiruje się Robertem Bressonem, ale i potrafi nakręcić fenomenalne sceny akcji. W "Sils Maria" przerzuca pomost między tymi dwoma światami: długie dialogi, które toczą się na tle monumentalnej przyrody, kontrapunktuje teledyskowymi scenami, które odzwierciedlają młodzieńczą emocjonalną zawieruchę, lub fragmentami z nieistniejącej produkcji s-f, w której ubrane w lateks postacie bez jakiejkolwiek żenady wygłaszają melodramatyczne przemowy i częstują się wiązkami śmiercionośnej energii. Nie ma w tym jednak żadnej zgrywy czy popisu, czyli wszystkiego tego, co szkodzi "Birdmanowi". Jest za to cierpliwe szukanie punktów wspólnych i dążenie do syntezy - albo przynajmniej spotkania.

Chociaż w "Sils Maria" wybrzmiewa kilka fałszywych nut - wątek przenikania się relacji Marii i Valentine z treścią spektaklu, do którego przygotowuje się ta pierwsza, jest dość łopatologicznym przykładem metafikcji - to Assayasowi udaje się stworzyć zniuansowaną opowieść o współczesnej kulturze. O tym, co się zmieniło i co pozostało takie samo. O tym, że sztuka, zarówno wysoka, jak i niska, zawsze karmi się życiem.

7,5/10

---------------------------------------------------------------------------------------

"Sils Maria" (Clouds of Sils Maria), reż. Olivier Assayas, Francja, USA, Niemcy, Szwajcaria 2014, dystrybutor: Gutek Film, premiera kinowa: 20 marca 2015 roku.

--------------------------------------------------------------------------------------

Chcesz obejrzeć film? Nie możesz zdecydować, który wybrać? Pomożemy - poczytaj nasze recenzje!

Chcesz poznać lepiej swoich ulubionych artystów? Poczytaj nasze wywiady, a dowiesz się wielu interesujących rzeczy!