Dobry scenariusz? Englert, Holland, Janda, Ślesicki i Vega odpowiadają

O tym, co to znaczy "dobry scenariusz filmowy" mówili już ci, którzy o filmach piszą, na kinie się znają i lubią o tym dyskutować. Dziennikarki i dziennikarze, krytyczki i krytycy, którzy w tym roku podczas festiwalu Script Fiesta poprowadzili panele dyskusyjne, zwracali uwagę na rożne kwestie. Twierdzili, że "dobry scenariusz to historia, a historia to emocje", "to ciekawie opowiedziana historia", "musi być logiczny", "umiejętnie wyważony", "dobry scenariusz to rusztowanie", "konsekwencja", "doskonała struktura narracyjna", "prawda emocjonalna", "najważniejszy jest temat".

A co na temat mają do powiedzenia praktycy? Ci, którzy filmy robią albo w nich grają. Ci, którzy pracują na co dzień z tekstem. Podczas Script Fiesty z Anną Kempys na temat scenariuszy filmowych zgodzili się krótko porozmawiać: Jan Englert, Agnieszka Holland, Krystyna Janda, Kamila Tarabura, Patryk Vega, Olaf Lubaszenko oraz pomysłodawca festiwalu i kanclerz Warszawskiej Szkoły Filmowej, reżyser Maciej Ślesicki.

Co wyłania się z ich odpowiedzi? Czego oczekują po dobrym tekście? Jaka jest ich definicja "dobrego scenariusza filmowego"?

- Dobry scenariusz filmowy to taki, który inspiruje. Nie ma na to przepisu. Jakby był, to byśmy kupowali dobre scenariusze w sklepach. Dobry scenariusz umie przede wszystkim pogodzić treść z formą. Scenarzysta musi umieć myśleć obrazami. Nie może myśleć literaturą pisaną, nie może widzieć tekstu na kartce papieru czy na ekranie laptopa - podczas pisania to musi być już w głowie kręcone jako film. Dotyczy to nie tylko obrazów, ale i dialogów - powiedział Jan Englert.

- Trudno o definicję dobrego scenariusza filmowego. Na pewno musi być szczery, głęboki, oryginalny, oczywiście dobrze napisany. Trzymający widza w napięciu. Suspens jest niezbędny - żeby nie można było oderwać wzroku od ekranu. To są najważniejsze rzeczy - wyjaśniła Agnieszka Holland.

- Co ja mogę powiedzieć? Ja naprawdę jestem tylko aktorką! Dobry scenariusz to dla mnie przede wszystkim dobra rola i na pewno temat. Temat, który jest aktualny i bardzo ważny. Nie interesują mnie alkoholicy, złodzieje i tak dalej... Jak mi pani poda jednego bohatera - inteligenta w polskim filmie, to będę szczęśliwa. Tego mi teraz najbardziej brakuje - wyznała Krystyna Janda.

Dla Kamili Tarabury, autorki wielokrotnie nagradzanego filmu "Rzeczy niezbędne", dobry scenariusz to "poruszający scenariusz". - Dobry scenariusz pokazuje jakąś drogę bohatera z punktu A do punktu Z, z wielkimi meandrami. Ważny jest też temat - nie da się opowiadać o czymś, co nas nie obchodzi - stwierdziła.

- To jedno z trudniejszych pytań, które usłyszałem w życiu - przyznał Patryk Vega. - Generalnie skupiłbym się na postaciach, bo jeśli postać jest porywająca, to ona ciągnie cały film. Nie myślałbym schematami, na przykład hollywoodzkim, gdzie są punkty zwrotne i tak dalej. Jeśli postać jest frapująca, to jest budulcem całej historii. To co mnie uwodzi, to też mieszanie gatunków. Wydawało mi się, że wszystko już było, ale kiedy zobaczyłem film "Emilia Perez", to się zachwyciłem. To jest przykład świetnego scenariusza!

- Dobry scenariusz filmowy jest poezją, niespodzianką, bajką, zaskoczeniem - jest cudownym przeżyciem. Mówię o pierwszej lekturze scenariusza. Zwykle taki tekst ma 100 stron, a na przykład scenariusz filmu "Chłopaki nie płaczą" [w tym roku na Script Fieście były obchody 25-lecia produkcji - red.] przeczytałem w 45 minut, tak mnie zachwycił. Ale to nie zdarza się często, dlaczego trzeba szanować scenarzystów. Muszę powiedzieć na koniec, że widzę u nas w tej materii bardzo duży postęp. Wielu producentów, wielu nadawców zrozumiało, że dobre scenariusze to jest rzecz, w którą warto inwestować - odpowiedział Olaf Lubaszenko.

Jaka jest definicja dobrego scenariusza filmowego według Macieja Ślesickiego, pomysłodawcy festiwalu Script Fiesta? - Dobry scenariusz filmowy to jest zapis przyszłego filmu, który jest opowieścią, a nie relacją. I który zawiera dramaturgię, a nie czyste informacje - powiedział krótko kanclerz WSF.

Czy tego można się nauczyć? Okazuje się, że już w najbliższym roku akademickim 2025/26 w Warszawskiej Szkole Filmowej zostanie otwarty nowy kierunek studiów - scenariopisarstwo. To mają być najbardziej praktyczne studia w Polsce. Czy to się sprawdzi, czas pokaże.

"Żeby napisać dobry scenariusz, nie wystarczy ukończenie kilku kursów i przeczytanie kilkunastu książek. Trzeba mieć talent. Tego nie da się nauczyć. Za to można nauczyć ludzi utalentowanych, jak pisać" - twierdzi Maciej Ślesicki.

Szczegóły dotyczące nowego kierunku będzie można poznać 17 kwietnia.

W ciągu czterech dni festiwalu Script Fiesta odbyło się kilkadziesiąt paneli dyskusyjnych, warsztatów i pokazów filmowych. Gośćmi Festiwalu byli m.in. Agnieszka Holland, dwukrotny laureat Oscara - Christopher Hampton, Krystyna Janda, Jan Englert, Olaf Lubaszenko, Patryk Vega, Maria Zbąska, Anna Cieślak, Kamila Tarabura.

13. edycja Festiwalu Filmowego Script Fiesta odbyła się w dniach 27-30 marca w warszawskim kinie Elektronik. To jedyne w Polsce i jedno z największych w Europie wydarzenie poświęcone sztuce scenariusza filmowego. Interia była patronem medialnym festiwalu.