"Polska Szkoła Dokumentu - Andrzej Munk": O ANDRZEJU MUNKU
Osobę i dzieło Andrzeja Munka (1921-1961) otacza legenda, której źródeł szukać należy w jego przedwczesnej, tragicznej śmierci, ale nade wszystko w przekonaniu, że to, co w sensie twórczym pozostawił i to, czego nie zdążył już dokonać zawiera jakąś tajemnicę.
Przekonanie to wynika z doświadczeń, które płyną ze spotkań z tymi filmami, które podpisał i z przeczucia, iż jego nagłe odejście przerwało ważny nurt dziejów polskiego kina, nurt osobny, nie mający swych tożsamych duchowo współbratymców i kontynuatorów. (?)
Andrzeja Munka zawsze pasjonował eksperyment artystyczny. Tak przecież należy widzieć próby z pierwszego okresu jego twórczości. Fabularyzacja form dokumentalnych - bądź widząc rzecz odwrotnie - stosowanie w późniejszym czasie elementów poetyki dokumentu w obrazowaniu zdarzeń fabularnych, było w latach 50. wyrazem nowych, właśnie eksperymentalnych poszukiwań innych niż zastane formy artystycznego wyrazu.
Jednakże Andrzej Munk eksperyment formalny traktował w sposób szczególny. W większości przypadków, a widać to zwłaszcza w pierwszym, uznajmy iż dokumentalnym okresie jego twórczości, był on jednocześnie wyrazem moralnego sprzeciwu wobec narzucanym zadaniom propagandowym, sprzeciwu wobec uniformizacji ideologii i norm estetycznych. Ich demitologizację w pierwszym okresie swych twórczych działań osiągał przez odkrywanie obecności rzeczywistych ludzi w zaprogramowanej przez ideologię nierzeczywistości i poprzez poszukiwanie takich form filmowego obrazowania, które burzyć będą pewne obowiązujące konwencje.
Andrzej Munk był dokumentalistą niepokornym. Takim artystą pozostał także w swej późniejszej twórczości fabularnej.
Ewelina Nurczyńska-Fidelska, z książeczki towarzyszącej albumowi Polska Szkoła Dokumentu. Andrzej Munk
