Syn pisarza, dziennikarza i pracownika kinematografii, Jozefa Menzla. W latach 1958-1962 studiował w praskiej szkole filmowej FAMU pod kierunkiem Otakara Vavry. Studiował na jednym roku między innymi z Věrą Chytilovą i Evaldem Schormem. Właśnie ten rocznik później był pojmowany jako oś tzw. czeskiej Nowej Fali. Był asystentem reżysera u Very Chytilovej przy realizacji filmu "O czymś innym" (1963). Występował w praskich teatrach. Realizował dla TV programy muzyczne. Był aktorem filmowym. Reżyserował spektakle w teatrach RFN. Razem z Janem Němcem,
Věrą Chytilovą, Evaldem Schormem i Jaromilem Jirešem zrealizował nowelowy film "Perły na dnie" (1965, nagroda FIPRESCI na MFF w Locarno) na podstawie opowiadań Bohumila Hrabala. Za swój samodzielny fabularny debiut "Pociągi pod specjalnym nadzorem" (1966), również nakręcony na podstawie powieści Hrabala, otrzymał oprócz licznych prestiżowych nagród także Oscara za najlepszy film obcojęzyczny i zyskał sobie pozycję jednego z wiodących twórców czeskiej Nowej Fali, wykorzystującego bogactwo czeskiej literatury (Hrabal, Skvorecky) oraz własne pomysły.
W latach 1969-1973 został skazany na milczenie za swą satyrę na stosunki w Czechach komunistycznych. Władzę komunistyczną rozdrażniła jego kolejna Hrabalowska adaptacja - "Skowronki na uwięzi" (1969), demaskująca rzeczywistość ludowodemokratycznej Czechosłowacji lat 50 (film miał premierę dopiero w 1990 roku, kiedy zdobył m.in.Złotego Niedźwiedzia na MFF w Berlinie). Po powrocie za kamerę kontynuował swoje zainteresowanie przenoszeniem czeskiej literatury na ekran, będąc jednocześnie wiernym swojemu dotychczasowemu spojrzeniu na świat - ironicznemu, a jednocześnie pełnemu poetyckiej nostalgii i ciepła.
Powszechnie uważany jest za najważniejszego twórcę filmowego powojennych Czech i jedynego kontynuatora wielkiej tradycji czeskiej Nowej Fali. Jako aktor często pojawia się w rolach epizodycznych w filmach innych reżyserów. Grał w filmach swoich i innych twórców takich, jak: Jan Kadar i Elmar Klos ("Oskarżony", 1964), Hynek Bočan ("Nikt się śmiać nie będzie", 1965), Vera Chytilova ("Gra o jabłko", 1976). Najbardziej spektakularny sukces aktorski zanotował w filmie Costy-Gavrasa "Mała Apokalipsa" (1992).
Jest członkiem Czeskiej Akademii Filmowej i Telewizyjnej, Europejskiej Akademii Filmowej oraz Amerykańskiej Akademii - kapituły przyznającej nagrody Oscarów. Otrzymał wiele prestiżowych nagród za całokształt twórczości, m.in. nagrodę Akira Kurosawy na MFF w San Francisco i nagrodę za całokształt na tegorocznym festiwalu w Karlovych Varach
WYBRANA FILMOGRAFIA (jako reżyser):
2006:
Obsługiwałem angielskiego króla (Obsluhoval jsem anglického krále)
2002:
10 minut później: Wiolonczela (Ten Minutes Older: The Cello)
1994:
Zivot a neobycejna dobrodruzstvi vojaka Ivana Conkina
1991:
Opera żebracza (Žebrácká opera)
1989:
Koniec starych czasów (Konec starých časů)
1986:
Schokoladenschnüffler, Die
1985:
Prague
1985:
Wsi moja sielska, anielska (Vesničko má středisková)
1983:
Święto przebiśniegu (Slavnosti sněženek)
1982:
Krasosmutnení
1980:
Postrzyżyny (Postřižiny)
1978:
Cudowni mężczyźni z korbką (Báječní muži s klikou)
1976:
Na skraju lasu (Na samote u lesa)
1974:
Promeny krajiny
1974:
Kdo hleda zlate dno
1969:
Skowronki na uwięzi (Skřivánci na niti)
1968:
Zlocin v santánu
1968:
Kapryśne lato (Rozmarné léto)
1966:
Pociągi pod specjalnym nadzorem (Ostre sledované vlaky)
1965:
Zlocin v dívcí skole
1965:
Koncert 65
1965:
Perły na dnie (Perlicky na dne)
