"My, Cichociemni": CICHOCIEMNI
Ppor. kaw. rez. STEFAN KLEMENS BAŁUK, ps. "Starba", "Nir"
Urodził się 15 stycznia 1914 roku w Warszawie. W roku 1939 służył w 9 Baonie Pancernym w Lublinie. Po klęsce wrześniowej przedostał się na Węgry, skąd szlakiem kurierskim udał się do Rumunii i dalej na Bliski Wschód. W ramach 10 Brygady Kawalerii Pancernej służył we Francji i Wielkiej Brytanii przydzielony do 10 Pułku Strzelców Konnych.
Przeszkolony w zakresie wywiadu i zaprzysiężony 29 grudnia 1942 r., swój skok do kraju oddał w nocy z 9 na 10 października 1944 r. Został przydzielony do Wydziału Techniczno-Legalizacyjnego Oddziału II KG AK jako kierownik specjalnej pracowni fotograficznej. Podczas Powstania Warszawskiego należał początkowo do batalionu "Pięść", potem także był członkiem patrolu "Agaton", z którym dwa razy sprowadzał oddziały z Puszczy Kampinoskiej na walczący Żoliborz. Wreszcie znalazł się w oddziale osłonowym KG AK, którego był też ostatnim dowódcą. Po klęsce powstania trafił do niemieckiej niewoli.
Po wojnie skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na dwa lata więzienia, z którego wyszedł 12 marca 1947. Od 1952 roku pracował w Centralnej Agencji Fotograficznej. Jest też autorem wydanego w 1995 roku albumu "Polacy na frontach II wojny światowej 1939-1945", który zawiera ponad 2500 fotografii. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików.
Odznaczony Virtuti Militari 5 kl., 2-krotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczem, a także Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Ppor. br. panc. rez. KAZIMIERZ ALOJZY BERNACZYK - RYSZARD SŁOŃSKI, ps. "Rango", "Rysiek", "Lido"
Urodził się 28 lutego 1922 roku w Poznaniu. We wrześniu 1939 roku przedostał się do Rumunii, skąd przebył szlak przez Jugosławię, Grecję aż do Marsylii, gdzie dotarł w lutym 1940 r. 1 marca tego samego roku wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych we Francji - do 24 Pułku Ułanów 10 Brygady Kawalerii Pancernej. W ramach tej samej formacji trafił do Wielkiej Brytanii, gdzie skończył Szkołę Podchorążych.
Przeszkolony w dywersji oraz broni pancernej i zaprzysiężony 15 grudnia 1943 r., został przerzucony do Polski w nocy z 10 na 11 maja 1944 roku. Na początku trafił do oddziału partyzanckiego "Burza" operującego w Okręgu AK Łódź. Później został przydzielony do Kedywu Okręgu Lwów. Po wojnie pozostał w kraju. Uniknął aresztowania. Odznaczony Virtuti Militari 5 kl.
Ppor. piech. rez. ZDZISŁAW RUDOLF LUSZOWICZ, ps. "Szakal"
Urodził się 26 czerwca 1914 roku w Krakowie. W czasie kampanii wrześniowej służył w 20. pp, broniącym Lublina. Po przegranej internowany w Związku Radzieckim. W sierpniu 1941 wstąpił do Polskiej Armii gen. Andersa - 6 DP (18. pp i 6. pal.).
Na Wyspach przeszkolono go w dywersji i zaprzysiężono 15 grudnia 1943 roku.
W kraju wylądował w nocy z 4 na 5 maja 1944. Przydzielono go do 27. DP AK. W końcu został przerzucony z Warszawy do Lublina, gdzie brał udział w walkach o miasto. W 1945 roku ponownie znalazł się na terytorium ZSRR. W końcu wyemigrował do Wielkiej Brytanii.
Por. art. ANTONI NOSEK, ps. "Kajtuś", "Reneta", "Polan", "Hogbod"
Urodził się 12 kwietnia 1917 roku w Przysiece Starej. Brał udział w kampanii wrześniowej w ramach Ośrodka Zapasowego 23 PAL-u, 5 PAL-u i 2 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej (Kraków-Wieliczka), a także w obronie Lwowa. 7 grudnia przedostał się do Węgier, gdzie został internowany. Po otrzymaniu paszportu w polskim konsulacie w lutym 1940 roku dotarł - przez Jugosławię - do Marsylii. Po kapitulacji Francji został ewakuowany do Plymouth w Wielkiej Brytanii. Tam przydzielono go do I dywizjonu I Brygady Strzelców. Od lipca 1941 do stycznia 1942 pełnił funkcję instruktora w Szkole Podchorążych.
Przeszkolony w dywersji, zaprzysiężony 23 września 1943 r., został wysłany do kraju w maju 1944 roku, w nocy z 4 na 5. Przydzielony do Okręgu AK Białystok. W końcu dotarł do Warszawy. W chwili wybuchu powstania, pozostając bez przydziału, przyłączył się do punktu oporu AK w pobliżu ul. A. Pługa. 20 sierpnia przedostał się do Puszczy Kampinoskiej. Od listopada był już w Okręgu AK Kraków, pełniąc funkcję szefa artylerii 106 DP AK, jednocześnie dowodząc skadrowanym 106. pal.
W 1945 został na krótko aresztowany przez UB. Nie ryzykując ponownego zatrzymania, wyjechał do Londynu w październiku 1945 roku.
Odznaczony 4-krotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczem, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz King's Medal for Courage in the Cause of Freedom.
Ppor. łącz. rez. STEFAN PRZYBYLIK, ps. "Gruch"
Urodził się 2 września 1918 roku w Kidowie. W 1939 brał udział w obronie Wołynia, gdzie został aresztowany przez odziały ZSRR. W marcu 1942 trafił do Armii gen. Andersa. Ukończył Szkołę Podchorążych 8. DP. Po storpedowaniu m/s "Laconii", którą płynął do Wielkiej Brytanii, został internowany w Afryce Północnej przez rząd Vichy i pozostawał tam do grudnia 1942.
Kiedy dotarł na Wyspy, przeszedł szkolenie w zakresie radiotelegrafii.
Został zaprzysiężony 19 stycznia 1944 roku. Do Polski trafił w nocy z 16 na 17 października 1944 roku z przydziałem do Podokręgu Piotrków, jako dowódca plutonu radiołączności 25. pp AK. W styczniu, w Piotrkowie, aresztowany przez Gestapo.
W wyniku zbombardowania transportu kolejowego, w którym był przewożony do Radogoszczy, udało mu się uciec. Po wojnie pozostał w kraju.
Ppor. kaw. rez. ZDZISŁAW TADEUSZ STRASZYŃSKI, ps. "Meteor"
Urodził się 1 kwietnia 1922 roku w Łucku. Przedostał się do Rumunii w 1939 r. Do Wojska Polskiego we Francji - 10. Brygady Kawalerii Pancernej (24. p.uł.), wstąpił w 1940 r. Pozostał w jej szeregach również na terenie Wielkiej Brytanii. Tam ukończył Szkołę Podchorążych.
"Meteor", przeszkolony w dywersji i broni pancernej, został zaprzysiężony 15 grudnia 1943 roku. Do Polski poleciał w nocy z 10 na 11 maja 1944 roku, gdzie najpierw trafił do Okręgu AK Łódź, do oddziału partyzanckiego "Burza". W lipcu był już w Okręgu AK Kraków. Tam pełnił funkcję dowódcy I plutonu dywersyjnego Obwodu Brzesko w Inspektoracie Rejonowym Tarnów, a także dowódcy I plutonu i zastępcy dowódcy 1. kompanii w III baonie 16 pp AK. Później został również dowódcą oddziału partyzanckiego "Meteor". Od 1947 przebywa na emigracji w Australii.
Plut. łącz. rez. KAZIMIERZ ŚLIWA, ps. "Strażak 2", "Łom 2", "Ziuk"
Urodził się 22 listopada 1925 roku w Katowicach. W chwili wybuchu wojny był jeszcze licealistą Gimnazjum i Liceum im. T. Kościuszki w Kaliszu. W czerwcu 1940 roku został wywieziony razem z rodziną do Rosji w rejon Archangielska. Już po "amnestii" wstąpił do Armii gen. Andersa, gdzie trafił do 15 pp 5 DP. Do Wielkiej Brytanii dotarł w 1943 roku. Skierowano go do Oddziału Personalnego Sztabu NW i przydzielono do Sekcji Szkoleniowej w Centrum Radiowym przy Sztabie NW.
Przeszkolony w zakresie radiotelegrafii, był także instruktorem na kursach dla "Cichociemnych" we Włoszech. Zaprzysiężony 16 maja 1944 roku, wykonał skok nad Polską w nocy z 21 na 22 września 1944. Jego przydziałem był Okręg AK Radomsko-Kielecki, gdzie pełnił funkcję radiotelegrafisty 2. DP AK.
22 marca 1945, na stacji kolejowej w Skarżysku, aresztowało go UB. W wyniku rozprawy przed Wojskowym Sądem Okręgowym w Łodzi na sesji wyjazdowej w Kielcach 23 maja 1945 roku, został skazany na karę śmierci. Ostatecznie zamieniono mu ją na 10 lat więzienia. Wyszedł na wolność, między innymi dzięki staraniom ojca, w czerwcu 1948.
Odznaczony Virtuti Militari 5 kl. oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Kpt. ELŻBIETA ZAWACKA, "Zo", "Zelma", "Sulica"
Urodziła się 19 marca 1909 roku w Toruniu. Przed wybuchem wojny była zmobilizowana jako instruktorka PWK, a już 2 września ewakuowano ją z Katowic, razem z drużyną instruktorek śląskich, do Lublina, skąd musiała udać się dalej do Lwowa. Po kapitulacji miasta w październiku przedostała się do centralnej Polski, najpierw do rodzinnego Torunia, a potem do Warszawy. Ze stolicy wydelegowano ją na Śląsk, gdzie pełniła funkcję szefa łączności konspiracyjnej w Sztabie Zagłębiowskiego Podokręgu SZP-ZWZ. W końcu też została szefem łączności Okręgu ZWZ Śląsk. Od stycznia 1941 roku pełniła rolę kurierki na kierunku zachodnim w komórce łączności kurierskiej "Zenobia" - "Łuza" - "Załoga" - "Zagroda". Formalnie była członkiem Oddziału V KG ZWZ-AK.
W okresie między grudniem 1942 a 4 maja 1943, podróżowała do Warszawy, Niemiec, Francji, Hiszpanii, Portugalii i do Londynu, jako emisariuszka KG AK do NW.
Do kraju, już po szkoleniu "Cichociemnych", wróciła w nocy z 9 na 10 września 1943 r. Od razu też zaczęła prowadzić działania kurierskie, jednocześnie obejmując stanowisko zastępcy kierownika "Załogi". Potem, już po rozbiciu przez Niemców komórki i koniecznej kwarantannie, została wcielona do sztabu WSK KG AK - od czerwca 1944.
W czasie Powstania Warszawskiego stacjonowała w Śródmieściu, jako oficer sztabu WSK.
Po jego upadku, w grudniu ponownie zorganizowała trasę "Zagrody" do Szwajcarii.
Po wojnie aresztowana w 1950 r. przez UB. Po pierwszej rozprawie w styczniu 1952 r. skazano ją na 5 lat więzienia. Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie, po ponownym rozpatrzeniu sprawy w sierpniu tego samego roku, wydał wyrok 7 lat pozbawienia wolności. W listopadzie Zawacka została skazana raz jeszcze, po kolejnej skardze rewizyjnej, na 10 lat więzienia. Na mocy amnestii udało jej się opuścić mury więzienia w Bojanowie 24 lutego 1955 roku. Do dziś mieszka w Toruniu.
Odznaczona Orderem Orła Białego, dwukrotnie Virtuti Militari 5 kl., Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczem, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, pięciokrotnie Krzyżem Walecznych.