Neo zerka za pofałdowane zasłony Matrixa, wyczuwając, że istnieje coś, co kryje się tuż poza zasięgiem jego wzroku.
W roku 1999 bracia Wachowscy i producent Joel Silver zaprezentowali światu Matrix, nowatorski pełen akcji film o wspaniałej, głębokiej fabule. Film zainspirowany był japońskimi filmami anime, takimi jak Akira lub Ghost in the Shell, u jego podstaw leżały pytania z pogranicza filozofii, mitologii, religii i matematyki, wzorem były niezwykle dynamiczne ilustracje artysty komiksowego Geofa Darrowa i fantastyczne dzieła autorów takich, jak William Gibson, Philip K. Dick, czy Lewis Carroll. Wykorzystując wszystkie te elementy bracia stworzyli przekonującą, epicką opowieść, poruszającą tematy wyobcowania człowieka w świecie maszyn, wolnej woli, kosztów niewiedzy i ceny wiedzy.
Filmowcom udało się wzbudzić zainteresowanie widzów nie tylko innowacyjnymi efektami wizualnymi, naśladowanymi potem w licznym reklamówkach, teledyskach i innych filmach, lecz także – co ważniejsze – fabułą prowokującą do zadawania pytań o to, co jest rzeczywiste.
Bracia Wachowscy od zawsze widzieli opowieść o świecie, jaki przedstawili w Matrixie jako trylogię, a sukces pierwszego filmu pozwolił im na dokładniejsze pokazanie mitologii, którą ledwie pokazali na ekranie. Druga i trzecia część trylogii, filmy Matrix Reaktywacja i Matrix Rewolucje, były przez nich zawsze traktowane jak jedno dzieło podzielone na dwie części.
Film można określić mianem rewolucyjnego. Efekty wizualne, widoczne w trylogii, takie jak zainspirowany dziełami anime słynny „bullet time” z Matrixa lub pionierski na skalę światową proces tworzenia wirtualnych, fotorealistycznych ludzi, określany mianem Universal Capture, wykorzystywany w Reaktywacji i w Rewolucjach, stanowią obecnie górną granicę tego, na co stać przemysł filmowy. Filmowa trylogia, opowiadająca o tym, co grozi nam, jeśli za bardzo rozwiniemy technikę, sam przyczyniła się do jej znacznego rozwoju.
Matrix zburzył także mury fizycznej konstrukcji scen akcji. Jednocześnie brutalne i pełne elegancji, łączą w sobie elementy klasycznych filmów kung-fu z dokonaniami wyprodukowanych na Zachodzie westernów. W tradycyjnych filmach z Hongkongu, w reżyserii Johna Woo lub Yuena Wo Ping, główni aktorzy sami występują w scenach walk. Dzięki temu fabuła filmu może posuwać się do przodu również podczas walk, które są składową częścią opowieści, a nie rozrywkowym odejściem od opowiadanej historii. Dzięki temu widz w każdej minucie filmu widzi na ekranie coś istotnego dla fabuły.
To, że filmy z cyklu Matrix są tak ciekawe, wynika – po części – z tego, że można je interpretować niemal bez końca. Inne filmy dostarczają widzom gotowych odpowiedzi, Matrix to jedno wielkie pytanie. Nawet drobne elementy fabuły mogą sprowokować do zadania wielu pytań. W filmach natykamy się na odniesienia do mitologii, filozofii, nowych technologii, psychologii, literatury, w tym dzieł takich jak Alicja w Krainie Czarów, a także teologii (w cyklu Matrix spotykamy elementy myśli chrześcijańskiej, gnozy, buddyzmu zen i taoizmu). Siła filmów leży nie w tym, co opowiadają ludziom, lecz w tym, że potrafią przekazać widzom pewne pytania, na które ci samodzielnie poszukują odpowiedzi..
Filmowa synteza filozofii i techniki Wachowskich dała początek kilku książkom (w tym The Philosophy of The Matrix, pod redakcją Williama Irwina; Exploring the Matrix: Visions of the Cyber Present, pod redakcją Karen Chaber i Taking the Red Pill: Science, Philosophy & Religion in The Matrix, pod redakcją Glenn Yeffeth), stała się też tematem licznych kursów uniwersyteckich, zajmujących się tak różnymi dziedzinami, jak filozofia, science fiction, komunikacja za pomocą komputerów, religia i kultura masowa. Dowodzi to wpływu, jaki na zbiorową świadomość miało prowokacyjne dzieło braci Wachowskich.
- To, o czym Larry i Andy mówią w swoich fabułach, akcja, którą pokazują na ekranie, elementy nowej techniki i nowatorskiego kina, wykorzystywane w ich filmach, wszystkie te elementy składają się na coś, co wymyka się wszelkim porównaniom – mówi Keanu Reeves, który na prośbę braci, przygotowując się do roli Neo, komputerowego hackera, przeczytał liczne książki, w tym Simulacra and Simulation Jeana Baudrillarda i Out of Control Kevina Kelly’ego.
- Wachowscy są niesamowicie oczytani, od filozofii, poprzez mitologię, do komiksów, tematy poruszane w ich filmach odzwierciedlają ich postrzeganie odwiecznych pytań, które leżą u podstaw poszukiwania wiedzy i zrozumienia przez człowieka – mówi Joel Silver, producent trylogii Matrix. – Stworzyli epicką opowieść, opowiedzieli ją w nowatorski sposób, zrewolucjonizowali przemysł filmowy, nakręcili film akcji dla ludzi myślących. Oglądając Matrix można skupić się jedynie na warstwie wizualnej, ale jeśli ktoś zechce, dostrzeże w filmie wiele pytań, nad którymi można się zastanawiać.
Ci spośród fanów, którzy obawiają się samodzielnie poszukiwać prawdy, mogą zadowolić się wyborami dokonanymi przez Neo, Morfeusza i Trinity, Ci, którzy zdecydują się zbadać filozoficzne, literackie, mitologiczne, teologiczne i technologiczne zagadnienia, poruszone w filmowym uniwersum braci Wachowski, mogą dotrzeć daleko w głąb króliczej norki.
- Prawda jest często przerażająca, sądzę, że jest to jeden z naczelnych motywów kina braci – zauważa Reeves. – Cena, jaką płaci się za poznanie to inny ważny temat. Drugi i trzeci film mówi o konsekwencjach, jakie niesie poszukiwanie prawdy przez Neo. Reaktywacja i Rewolucje prowokują do myślenia jeszcze bardziej niż pierwszy film. To naprawdę bardzo piękna opowieść.
W filmie Matrix Reaktywacja Neo kontynuuje szokującą podróż, która rozpoczęła się, gdy w Matrixie wybrał czerwoną pigułkę. Kiedy uwierzył we własne możliwości, w to, że jest Wybrańcem, Neo zaczął lepiej kontrolować swe nadzwyczajne umiejętności. Ale bycie Wybrańcem niesie ze sobą nieoczekiwane obowiązki – nie tylko zakończenie Wojny Maszyn, co według Morfeusza jest przeznaczeniem Neo, lecz także sprostanie oczekiwaniom tych, których życie zależy od dokonywanych przez niego wyborów.
Kiedy rebelianci przygotowują się do obrony Zionu, ostatniej enklawy ludzkości, wokół której zaciska się pierścień oblężenia, Neo musi zdecydować się na podjęcie jakichś kroków. – Drugi film opowiada głównie o Neo, o jego wyprawie w głąb samego siebie – mówi Reeves. – Bohater próbuje stawić czoła oczekiwaniom wierzących w niego ludzi. Wciąż szuka prawdy, a oznacza to, że musi brać udział w wielu niebezpiecznych walkach, musi przeciwstawić się wizjom przyszłości.
W tym samym czasie Morfeusz, który zakończył swą długoletnią misję odnalezienia Wybrańca, musi poradzić sobie z własnymi słabościami. – W pierwszym filmie Morfeusz był nauczycielem – komentuje Laurence Fishburne. W Reaktywacji staje się kimś w rodzaju przywódcy duchowego. Jego wiara w Neo i w Przepowiednię Wyroczni jest absolutna, z wielkim zaangażowaniem oddaje się walce o ocalenie Zionu. Ale jego wiara wystawiona jest na próbę, ponieważ na swej drodze napotyka prawdy, jakich istnienia wcześniej nie podejrzewał.
Jedyni ludzie, którym Trinity ufa i wierzy bez granic, to Morfeusz i Neo. Wiara i miłość do Neo daje jej punkt oparcia. – Trinity jest jeszcze bardziej wojownicza, niż była w pierwszym filmie – mówi Carrie-Anne Moss. – Świat, w którym walczy Neo i Trinity jest tak straszny, że na jego tle ich miłość jest czysta i piękna. Trinity jest nieco bardziej miękka, ale jednocześnie uczucie to daje jej siłę.
Nie znający zmęczenia Agent Smith, w którego ponownie wciela się Hugo Weaving, staje się jeszcze silniejszy wskutek nabycia umiejętności pochłaniania esencji innych istot świata Matrixa, a także nowego upgrade’u – wyposażono go w coś, co można określić jako ego. - W filmie Matrix Smith pokazany jest jako bardzo silna postać, mając jasno określone cele, dążąca do wypełnienia ich za wszelką cenę – mówi Weaving. – Tym razem zaczyna odczuwać emocje rządzące poczynaniami ludzi. Zaczyna czuć gniew i zazdrość, zaczyna czuć zapach przedmiotów. Dzięki temu powoli dociera do niego, co znaczy być człowiekiem – i nienawidzi tego. Postrzega to jako słabość. W Reaktywacji zobaczymy jednak, jak coraz bardziej akceptuje te uczucia, wydaje mi się też, że zaczyna czerpać z nich przyjemność. Posiada teraz ego i jest – całkiem dosłownie - wolny.
W Reaktywacji pojawiają się także nowe postacie, zarówno w Zionie, jak i w uniwersum Matrixa. Niobe, jedna z najważniejszych osób w ruchu oporu, jest kapitanem Logos, najmniejszego i najszybszego poduszkowca we flocie powstańców. Do tej roli filmowcy wybrali Jadę Pinkett Smith, jest ona także centralną postacią gry komputerowej Enter the Matrix, będącą kolejnym elementem fabuły całej opowieści.
- Niobe brak jest wiary, nie wierzy w nic oprócz siebie – mówi Pinkett Smith. – Jej ego to prawdziwa bestia, jest także nadzwyczaj arogancka. Jest dobra w jedynie jednym, w rzemiośle wojskowym. Jeśli chodzi o sprawy militarne, wie o nim wszystko i jest świetnym dowódcą. Jestem do niej nieco podobna, podobnie jak ona, kiedy podejmę jakąś decyzję, już jej nie zmieniam.
- Jada jest równie skupiona i nieustępliwa jak Niobe – dodaje Silver. – Całkowicie poświęciła się pracom nad filmami i grą, brała udział w szkoleniu w sztukach walki, uczestniczyła w zdjęciach kaskaderskich, w pracach związanych z przechwytywaniem ruchu do potrzeb gry. Jej wytrzymałość – a także siła i charakter, wyraźnie widoczny w granej przez nią postaci – robi wielkie wrażenie.
Przeciwieństwem gwałtownej Niobe jest Merowing, perwersyjny, pobłażliwy osobnik z Matrixa, któremu zawsze towarzyszy żona Persefona i garstka ochroniarzy, w tym podobni do duchów, doskonale władający nożami Bliźniaki. – Jest ucieleśnieniem wszelkich perwersji – o granej przez siebie postaci mówi Lambert Wilson. –Brakuje mu jednak emocji, i tego właśnie poszukuje.
- Merowing i Persefona są w pewien sposób wampirami – mówi Monica Bellucci, grająca tajemniczą żonę Merowinga. – Oboje próbują wywołać w innych ludziach jakieś emocje, by mogli się nimi żywić. Persefona jest bardzo elegancka, bardzo wyrafinowana, ale jednocześnie niezwykle zepsuta. Jeśli czegoś chce, użyje wszelkich dostępnych jej środków, by jej zachciance stało się zadość – a chce czuć.
Do obsady filmu Reaktywacja należą także: Gloria Foster, która ponownie wcieliła się w postać Wyroczni; Harold Perrineau jako Link, nowy operator Nebuchadnezzara; Randall Duk Kim jako Klucznik; Neil i Adrian Raymentowie w roli eterycznych ochroniarzy Merowinga, Bliźniaków; Nona Gaye jako dziewczyna Linka, Zee; Harry Lennix jako Komandor Lock; Collin Chou jako Serafin, ochroniarz Wyroczni; Anthony Wong jako Duch, pierwszy mat na pokładzie Logos; Anthony Zerbe w roli Radnego Hammana; Cornel West jako Radny West; a także mistrz bokserski Roy Jonem w roli kapitana Ballarda.
