"Koyaanisqatsi": TWÓRCY
GODFREY REGGIO
Urodził się 29. III. 1940 w Nowym Orleanie, a dorastał w południowo- wschodniej Luizjanie. Kiedy miał 14 lat, wstąpił do rzymskokatolickiego Zakonu Braci Chrześcijan. Czternaście lat swojej młodości przeżył w ciszy, modląc się i poszcząc. W tym czasie działał nie tylko na rzecz przyrody, ale także pracował społecznie wśród biednych i przestępców.
W latach 60. Reggio, przebywający w Nowym Meksyku, zaczął uczyć w szkole podstawowej, średniej i w college’u. W 1963 został jednym z założycieli ruchu Young Citizens for Action (Młodzi Obywatele na Rzecz Działania), społecznej inicjatywy mającej na celu pomoc młodocianym gangom ulicznym. Następnym projektem, jaki realizował była La Clinica de la Gente, dzięki któremu ok. 12 tysięcy ludzi otrzymało opiekę lekarską w Santa Fe. Potem powstało La Gente, organizacja wspomagająca ludność biednych północnych dzielnic Nowego Meksyku. W 1972 został współzałożycielem Institute for Regional Education (Instytut Edukacji Regionalnej) w Santa Fe, fundacji zajmującej się rozwojem w zakresie mediów, sztuki, organizacji społecznej i badań, która później produkowała jego filmy. W 1974 i 1975, dzięki funduszom otrzymanym od American Civil Liberties Union (Ruch na Rzecz Praw Obywatelskich), Reggio współorganizował powszechną kampanię multimedialną na temat łamania zasad prywatności i przeciw używaniu technologii do kontroli zachowania członków społeczeństwa.
KOYAANISQATSI to reżyserski i producencki debiut Reggio, a zarazem pierwsza część trylogii QATSI. Tytuł to słowo w języku Indian Hopi oznaczające "życie poza równowagą". Film ten, nakręcony w latach 1975-1982, jest apokaliptyczną wizją zderzenia dwóch światów - miejski styl życia i technologia kontra przyroda. Muzykę do filmu skomponował Philip Glass.
POWAQQATSI jest drugim filmem Reggio, powstawał w latach 1985 - 1987. Wiele w nim humanistycznej filozofii, technologia narusza granice wyznaczone przez naturę i dawne kultury, a konsekwencją tego jest zanikanie świetności ziemi. Film skupia się na nowoczesnym stylu życia i idei globalnej wioski, łącząc te motywy z wyrazistymi strukturami kultur Trzeciego Świata, jak również tych starożytnych.
W obu tych filmach Godfrey Reggio zastosował wynaleziony przez siebie styl filmowy oparty na wykorzystywaniu pozawerbalnych środków filmowej ekspresji: medytacyjnej muzyki, wspaniałych, hipnotyzujacych zdjęć, skondensowanego stylu narracji oraz specyficznego muzycznego rytmu. Te "poetyckie" obrazy niosą ogromny emocjonalny przekaz dla odbiorców na całym świecie. Swoją trylogią QATSI (której ostatnim elementem jest zrealizowany w 2002 NAQOYQATSI), esejami stworzonymi za pomocą obrazów i dźwięku, Reggio zdobył uznanie filmowego świata. Te trzy obrazy to swoista kronika niszczycielskiego wpływu nowoczesnego świata na przyrodę.
W 1991 Reggio wyreżyserował ANIMA MUNDI, film zamówiony przez Bulgari, włoską firmę jubilerską, dla World Wide Fund for Nature. Film posłużył fundacji w kampanii na rzecz różnorodności biologicznej. Dwudziestoośmiominutowy film, któremu towarzyszy muzyka Philipa Glassa to montaż bliskich ujęć ponad siedemdziesięciu gatunków zwierząt honorujący wspaniałość i zróżnicowanie światowej fauny.
W 1993 Reggio został zaproszony do udziału w projekcie nowej szkoły badań i produkcji sztuki, technologii i masmediów założonej przez firmę Benetton. Szkołę Fabrica - Future, Presente otwarto w maju 1995 roku we włoskim mieście Treviso niedaleko Wenecji. Podczas sprawowania obowiązków dyrektora szkoły w 1995, Reggio współreżyserował siedmiominutowy film EVIDENCE (Dowód), który ukazuje nowy punkt widzenia na subtelny, lecz zarazem głęboki wpływ, jaki nowoczesny styl życia wywiera na dzieci.
Godfrey Reggio skończył niedawno realizację ostatniej części trylogii QATSI, oprócz tego daje wykłady z filozofii, technologii i filmu. Mieszka w Santa Fe, w Nowym Meksyku. Choć mało znany masowej publiczności, wywarł ogromny wpływ na stosowany współcześnie język wizualny.
Filmografia reżyserska:
1983 Koyaanisqatsi
1988 Powaqqatsi
1989 Songlines V (videoclip do piosenki "Patricia's Park" wydany na kasecie video z kolekcją utworów zespołu Alphaville)
1991 Anima Mundi (krm.)
1995 Evidence (krm.)
2002 Naqoyqatsi
RON FRICKE
Amerykański reżyser i operator. Współtwórca trylogii Godfreya Reggio. Filmowy eksperymentator, zafascynowany realizacją obrazów na taśmie 70 mm, uważany za mistrza tego formatu. Na potrzeby swojego najsłynniejszego filmu autorskiego "Baraka", realizowanego przez 14 miesięcy, zaprojektował zupełnie nową aparaturę do rejestracji obrazu. Od 1998 zajmuje się przede wszystkim realizacją filmów dla sieci kin wielkoformatowych IMAX (pierwszy film dla tego typu kin - "Sacred Site" - nakręcił w 1986 roku).
Wybrana filmografia:
1983 - Koyaanisqatsi; zdjęcia, montaż (reż. Godfey Reggio)
1985 - Chronos; reżyseria, zdjęcia
1986 - Sacred Site; reżyseria, zdjęcia
1989 - Songlines (videoclip do piosenki "Patricia's Park" wydany na kasecie video z kolekcją utworów zespołu Alphaville)
1992 - Baraka; reżyseria, zdjęcia
2004 - Megalopolis; zdjęcia (reż. Francis Ford Coppola)
PHILIP GLASS
Urodził się 31 stycznia 1937 w Baltimore. Muzykę odkrył w zakładzie naprawczym sprzętu radiowego swojego ojca. Oprócz naprawiania odbiorników radiowych, Ben Glass prowadził sprzedaż płyt i, gdy jakieś sprzedawały się źle, zabierał je do domu i odtwarzał trójce swoich dzieci, próbując dojść, dlaczego nie znalazły nabywców. Okazywały się one nagraniami znakomitej muzyki kameralnej i przyszły kompozytor prędko zaprzyjaźnił się z kwartetami Beethovena, sonatami Schuberta i symfoniami Szostakowicza oraz inną muzyką uważaną za ekscentryczną, nietypową. Było tak do jego późniejszego dzieciństwa, kiedy to Glass rozpoczął spotkania z bardziej "standardową" klasyką.
Glass rozpoczął grę na skrzypcach w wieku lat sześciu. Począł poważnie myśleć o muzyce, kiedy dwa lata później przerzucił się na flet. Jako piętnastolatek był sfrustrowany faktem, iż repertuar tego instrumentu i w ogóle całe muzyczne życie było ograniczone w powojennym Baltimore. Podczas drugiego roku w szkole średniej, postarał się o miejsce na Uniwersytecie w Chicago i, przy poparciu rodziców, przeprowadził się tam. Podczas studiów dorabiał sobie jako kelner czy kierowca taksówki a w wolnych chwilach ćwiczył grę na fortepianie; skupiał swoją uwagę na takich kompozytorach jak Ives czy Webern.
W wieku lat 19 ukończył studia na Uniwersytecie w Chicago ze stopniem naukowym w matematyce i filozofii. Zdecydowany, że zostanie kompozytorem, przeniósł się do Nowego Jorku i zaczął uczęszczać do Julliard School. Zrezygnował z technik 12-tonowych, których używał w Chicago, preferował takich amerykańskich kompozytorów jak Aaron Copland i William Schuman.
Do 23 roku życia uczył się z Vincentem Persichettim, Dariusem Milhaudem i Williamem Bergsmamem. Odrzucił zasady serializmu i skupił się na takich kompozytorach jak Harry Partch, Charles Ives, Moondog, Henry Cowell i Virgil Thomson, ale wciąż nie mógł znaleźć swojego własnego głosu. Ciągle poszukując, przeniósł się do Paryża i spędził dwa lata na intensywnej nauce pod kierunkiem Nadii Boulanger.
W Paryżu został wynajęty przez producenta filmowego do transkrypcji indyjskiej muzyki Ravi Shankara w zapis nutowy, zrozumiały dla francuskich muzyków. Podczas tego procesu odkrył muzykę indyjską, która nadała kształt jego późniejszej twórczości. Po poszukiwaniach muzyki z terenów Północnej Afryki, Indii i Himalajów, powrócił do Nowego Jorku, zrzekł się swoich wcześniejszych muzycznych dokonań i zaczął wypełniać swoje prace nowo poznanymi wschodnimi technikami.
Do 1974 roku skomponował już spory kawałek nowej muzyki, nie tylko na użytek towarzystwa teatralnego Mabou Mines (Glass był jednym z jego współzałożycieli), ale przede wszystkim dla własnej grupy muzycznej, The Philip Glass Ensemble. Okres ten znalazł swój punkt kulminacyjny w "Muzyce w Dwunastu Częściach", trzygodzinnym podsumowaniu nowej muzyki Glassa. Prawdziwe apogeum to rok 1976 i napisana przez Philipa Glassa i Roberta Wilsona czteroaktowa opera "Einstein on the Beach".
Oprócz wspomnianej opery, Glass współpracował z Robertem Wilsonem nad kilkoma innymi projektami, m.in. the "CIVIL warS" (Część Rzymska) - epickie dzieło kilku kompozytorów napisane z okazji odbywających się w 1984 roku Igrzysk Olimpijskich; "White Raven" - opera napisana z okazji rocznicy powstania Portugalii i zaprezentowana po raz pierwszy na targach EXPO`98 w Lizbonie; oraz "Monsters of Grace" - cyfrowa, trójwymiarowa opera.
Glass współpracował z plejadą artystów w różnym zakresie mediów: opera - "Satyagraha", "Akhnaten", "The Making of the Representative for Planet 8" (libretto: Doris Lessing), "The Fall of the House of Usher", "Hydrogen Jukebox" (libretto: Allen Ginsberg), oraz "The Voyage" (libretto: David Henry Hwang); Film - "Koyaanisqatsi", "Mishima, "Powaqqatsi", "The Thin Blue Line", "A Brief History of Time", "Candyman", "Nosferatu-wampir", "Godziny"; taniec - "A Descent into the Maelstrom and In the Upper Room" (choreografia: Twyla Tharp); teatr - "The Photographer", "1000 Airplanes on the Roof" (libretto: David Henry Hwang), "The Mysteries and What`s so Funny?", oraz "Orphée", "La Belle et La Bete" i "Les Enfants Terribles" (musicalowa trylogia oparta na filmie Jeana Cocteau`a); wspólne projekty nagraniowe z innymi muzykami - "Songs from Liquid Days" (słowa: David Byrne, Paul Simon, Laurie Anderson i Suzanne Vega), "Passages" (przy współpracy Ravi Shankara); prace orkiestralne - "Itaipu" (wielkie dzieło na orkiestrę i chór), "Symphony No. 2", "Symphony No. 3", "Symfonie Low" i "Heroes" (oba oparte na muzyce Davida Bowiego i Briana Eno), oraz "Symphony No. 5 - Requiem", "Bardo and Nirmanakaya", (wielka praca na chór, wokale i orkiestrę).
Philip Glass nazywany jest minimalistą, choć sam zaprzecza takiemu określeniu. Jako autor muzyki filmowej zadebiutował w 1982 roku wraz z dokumentalnym filmem Godfreya Reggio "Koyaanisqatsi", który doczekał się kolejnych dwóch części. Jest autorem dobrze przyjętych soundtracków do filmów: "Kundun" Martina Scorsese (nominacje Złotego Globu i Grammy), "Truman Show" Petera Weira (Złoty Glob) a ostatnio "Godzin" Stephena Daldry’ego. Jest kompozytorem o charakterystycznym, indywidualnym stylu.
Wybrana filmografia:
1982 - Koyaanisqatsi (reż. Godfrey Reggio)
1987 - Hamburger Hill (reż. John Irvin)
1988 - Powaqqatsi (reż. Godfrey Reggio)
1988 - The Thin Blue Line (reż. Errol Morris)
1991 - Closet Land (reż. Radha Bharadwaj)
1991 - Anima Mundi (reż. Godfrey Reggio)
1992 - Candyman (reż. Bernard Rose)
1995 - Candyman II: Zapusty / Candyman: Farewell to the Flesh (reż. Bill Condon)
1996 - Tajny Agent / The Secret Agent (reż. Christopher Hampton)
1997 - Bent (reż. Sean Mathias)
1997 - Kundun - Życie Dalaj Lamy / Kundun (reż. Martin Scorsese)
1998 - Truman Show (reż. Peter Weir)
2002 - Naqoyqatsi (reż. Godfey Reggio)
2002 - Godziny / The Hours (reż Stephen Daldry)