Bernardo Bertolucci - urodził się w 1941 w Parmie. Włoski reżyser, scenarzysta, poeta. Syn Attilio Bertolucciego - poety, krytyka literackiego i filmowego. Ojciec dbał o jego edukację artystyczną i często zabierał go na pokazy filmów i wieczory literackie. W wieku 15 lat Bernardo zaczął eksperymentować z kamerą szesnastką i wkrótce gotowe były dwa krótkometrażowe filmy dokumentalne. Jego drugą obok filmu pasją była literatura, w której także próbował swoich sił. Jego pierwszy zbiorek poezji "W poszukiwaniu tajemnicy" otrzymał Premio Vereggio - jedną z najważniejszych nagród literackich we Włoszech. W 1958 roku Bertolucci zaczął studiować na Uniwersytecie Rzymskim. Poznał wtedy Pier Paolo Pasoliniego. Zauroczony reżyserem-skandalistą coraz mniej czasu poświęcał studiom oraz poezji, a coraz bardziej angażował się w kręcenie filmów. Wkrótce powstał ich wspólny scenariusz i film Włóczykij (1961), przy którym Bertolucci pełnił funkcję asystenta Pasoliniego. Po tym poważnym filmowym epizodzie Bertolucci porzucił akademię przed dyplomem i nakręcił swój debiut Kostucha (1962). Kolejny obraz, Przed rewolucją, został dostrzeżony na festiwalu filmowym w Cannes w 1964 roku i zapowiadał już przyszły styl i zainteresowania reżysera.
Przez kolejne pięć lat Bertolucci realizuje filmy dokumentalne i krótkometrażowe (m.in. Droga nafty z 1966, Agonia z 1969), pisze także scenariusze (m.in. do Ballady za miliard Gianni Pucciniego oraz Dawno temu na dzikim zachodzie, spaghetti westernu Sergio Leone). Następnym pełnometrażowym filmem reżysera jest Partner, będący zamknięciem etapu, w którym Bertolucci bezpośrednio odwoływał się do estetyki nowofalowej. Szczególny wpływ na włoskiego filmowca miał Jean-Luc Godard i jego kolażowa, paradokumentalna stylistyka. I choć w następnych filmach Bertolucci odnajdzie swój własny język filmowy, z Godardem zawsze będzie łączyła go niechęć do mieszczańskiej tradycji, w której obaj wyrośli i z którą próbowali zerwać. Motyw rewolty lub ucieczki od zachodniej, skostniałej kultury, pojawiać się będzie u Bertolucciego w wielu kolejnych filmach.
Dwa następne filmy, nakręcone w 1970 roku Strategia pająka i Konformista były adaptacjami słynnych utworów literackich. Strategia pająka to thriller oparty na opowiadaniu Borgesa, Konformista z kolei jest adaptacją opowiadania Alberto Moravii. W obu tych filmach kluczowym współpracownikiem reżysera stał się wybitny operator Vittorio Storaro. Storaro ze swymi radykalnymi teoriami na temat dominacji obrazu, budowania znaczeń przede wszystkim poprzez jego kompozycję, barwę, a zwłaszcza operowanie światłocieniem doskonale zgrał się z Bertoluccim-estetą.
Dwa lata później reżyser odniósł wielki sukces kontrowersyjnym Ostatnim tangiem w Paryżu z Marlonem Brando i Marią Schneider w rolach głównych. Radykalne jak na tamte czasy sceny erotyczne sprawiły, że film wywołał wielki skandal i interwencje cenzury w wielu krajach, a we Włoszech przez jakiś czas w ogóle nie był dopuszczony na ekrany. Wydarzenia te przysłoniły niestety egzystencjalny wymiar filmu, sprowadzając go do obyczajowej sensacji. Ostatnie tango w Paryżu przyniosło Bertolucciemu pierwszego Oscara.
W 1976 r. wyreżyserował Wiek XX, trwający ponad pięć godzin epicki film obrazujący trwającą dwa pokolenia walkę między lewicą i faszystami. W rolach głównych wystąpili Burt Lancaster, Robert De Niro, Donald Sutherland i Gerard Depardieu. Potem powstały Księżyc (1979) i Tragedia śmiesznego człowieka (1981), nagrodzona na festiwalu w Cannes.
W 1987 roku Bertolucci rozpoczyna realizację swojej "orientalnej trylogii". Otwiera ją Ostatni cesarz (1987), gorzka i melancholijna biografia Pu Yi, marionetkowego chińskiego cesarza. Reżyser pokazuje losy bohatera od dzieciństwa w Zakazanym Mieście przez japońską okupację aż do reedukacji w Chińskiej Republice Ludowej. Ostatni cesarz okazał się największym do tej pory sukcesem Bertolucciego. Okrzyknięty jednogłośnie arcydziełem, cieszył się również powodzeniem wśród widzów. Jako pierwszy film w historii otrzymał Oscary we wszystkich kategoriach, w których był nominowany. Równie udany był kolejny element trylogii Pod osłoną nieba, ekranizacja powieści Paula Bowlesa - pisarza z pokolenia "beat generation". Obraz ten jest chyba najpełniejszym i najbardziej osobistym filmem Bertolucciego, uciekającego tak jak jego bohaterowie - grani przez Johna Malkovicha i Debrę Winger - od cywilizacji, alienującej kultury i przede wszystkim od siebie. Ostatnim filmem serii jest Mały Budda.
W 1996 Bertolucci realizuje pean na cześć młodości, piękna toskańskiego krajobrazu, wina i miłości - Ukryte pragnienia, z młodziutką Liv Tyler w roli głównej. W kolejnych filmach - Rzymska opowieść (1998), Marzyciele (2003) - również w centrum umieszcza młodych bohaterów i zdaje się tęsknić za czasami własnej młodości, buntowniczymi latami 60-tymi.
Filmografia:
1962 - Kostucha / La commare secca
1964 - Prima della rivoluzione / Przed rewolucją
1966 - La via del petrolio / Droga nafty (dok.)
1967 - Agonia (nowela w filmie Amore e rabbia / Miłość i wściekłość)
1968 - Partner
1970 - Strategia pająka / Strategia del ragno
1970 - Konformista / Il conformista
1971 - La salute e malata o i poveri morirono prima / Zdrowie jest chore, czyli biedni umrą wcześniej (śr.m., dok.)
1972 - Ostatnie tango w Paryżu / Last Tango in Paris
1976 - Wiek XX / Novecento
1979 - Luna
1981 - Tragedia śmiesznego człowieka / La tragedia di un uomo ridicolo
1987 - Ostatni cesarz / The Last Emperor
1990 - Pod osłoną nieba / The Sheltering Sky
1993 - Mały Budda / Little Buddha
1996 - Ukryte pragnienia / Stealing Beauty
1998 - Rzymska opowieść / Besieged
2002 - Histoire d'eaux (nowela w 10 minut później: wiolonczela / Ten Minutes Older: The Cello)
2003 - Marzyciele / The Dreamers
