Lucyna Winnicka: Tajemnica kobiecości

Zdjęcia

Piątek, 19 stycznia 2018 (13:45)

Lucyna Winnicka: Tajemnica kobiecości

zobacz zdjęcia

Lucyna Winnicka: Tajemnica kobiecości

1 / 12

W poniedziałek, 22 stycznia, mija dokładnie pięć lat od śmierci Lucyny Winnickiej, jednej z najwybitniejszych polskich aktorek, gwiazdy takich filmów, jak "Pociąg", "Matka Joanna od Aniołów" czy "Pamiętnik pani Hanki".

Źródło: Fotonova

Autor: Zenon Zyburtowicz

2 / 12

Kariera Winnickiej rozpoczęła się za sprawą filmu "Pod gwiazdą frygijską" (1954) Jerzego Kawalerowicza. Była to kontynuacja również wyreżyserowanej przez niego "Celulozy". W poszukiwaniach odpowiedniej aktorki pomagał mu Czesław Petelski, który pomyślał o tym, by "rozejrzeć się" wśród studentek PWST w Warszawie. Dla Winnickiej były to już drugie studia, ponieważ w 1950 roku ukończyła wydział prawa na Uniwersytecie Warszawskim. - Kawalerowicza poznałam w 1953 roku. Zostałam wraz z dwiema koleżankami zaproszona na zdjęcia próbne do roli Madzi. Zwróciłam na Jerzego uwagę, miał w sobie siłę, (...) z daleka można było wyczuć dużą indywidualność - wspominała po latach aktorka. Co ciekawe, ten na początku kręcił nosem, mówiąc, że Winnicka na zdjęciach wygląda jak... "rozdeptany mops".

Źródło: East News/POLFILM

3 / 12

Później oboje z tego żartowali, bo sprawy szybko przybrały inny obrót. Żonaty Kawalerowicz zakochał się w 6 lat młodszej 26-letniej Winnickiej tak bardzo, że rozwiódł się, aby ją poślubić. A wcześniej pokonywał pociągiem trasę do Szczecina, by spotkać się z ukochaną, która grała tam w teatrze. Owocem tych "podróży" był nie tylko ich związek, ale też niezwykły film, który zarówno dla niego, jak i dla niej, stał się przełomowym momentem w życiu. Mowa oczywiście o "Pociągu" (1959), w którym Winnicka zagrała Leonem Niemczykiem i Zbigniewem Cybulskim.

Źródło: East News/POLFILM

4 / 12

"Jej postać w tym filmie z chwili na chwilę staje się coraz bardziej intrygująca. Budowanie postaci i jej reakcje na to, co dzieje się wokół, to popis naprawdę nowoczesnego aktorstwa" - ocenił krytyk filmowy Andrzej Kołodyński. - "Lucyna Winnicka była dla mnie przykładem aktorki zdecydowanie filmowej, świadomej środków filmowych. Uważam, że w naszym kinie trudno szukać aktorki, która tak dobrze wyczuwała to medium".

Źródło: East News/POLFILM

5 / 12

Winnicka wyznała po latach, że dopiero na planie "Pociągu" naprawdę zrozumiała, co to jest film. I choć jej rolę doceniono, została wyróżniona na festiwalu w Wenecji, to świat miał ją naprawdę poznać dwa lata później. I zachwycić się jej urodą oraz wyjątkowym talentem. Wszystko za sprawą kreacji w kolejnym filmie Kawalerowicza - "Matka Joanna od Aniołów". Jego scenariusz powstał na motywach znanego opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza. Akcja utworu literackiego i filmu toczy się w XVIII wieku na Smoleńszczyźnie, w położonym na odludziu klasztorze. Miejscowe zakonnice wraz z ich przeoryszą Joanną opętał diabeł. Z pomocą przybywa młody egzorcysta - ksiądz Suryn...

Źródło: East News/POLFILM

6 / 12

Film wywołał protest polskiego episkopatu i Watykanu, a w Cannes dyplomatyczno-polityczny skandal i ponoć z tego powodu nie dostał Złotej Palmy, tylko Grand Prix. Ale rola Winnickiej spotkała się z jednoznacznymi pochwałami. "'Matka Joanna od Aniołów' to jej ogromna kreacja. Bardzo skomplikowana, dziwna. W tej roli wydobyła rodzaj wewnętrznego ciepła. To było nieoczekiwane, ponieważ jest to rola, która polega na kontraście historycznym. Z jednej strony opętanie przez demona, z drugiej strony dość intrygująca postać, która coś knuje. To była piękna rola, skomplikowana i interesująca" - podkreślał Andrzej Kołodyński.

Źródło: East News/POLFILM

7 / 12

W latach 60. Winnicka wzięła udział w kilku kostiumowych filmach. Oglądaliśmy ją m.in. jako księżną Annę Danutę w "Krzyżakach" Aleksandra Forda (1960). Jak powiedział po śmierci gwiazdy historyk filmu Tadeusz Lubelski, Winnicka była typem aktorki, którego raczej nie znajdziemy w kinie naszych czasów, bowiem dziś filmowi bohaterowie kojarzą się raczej z gwałtownością, ekscentrycznością i wyrazistością. "Przewijają się dzisiaj jednak od czasu do czasu postaci tajemnicze, przykuwające uwagę, takie jak Winnicka. Te bardzo różne filmy, w których występowała, spajała tajemnicą kobiecości" - mówił Lubelski.

Źródło: East News/POLFILM

8 / 12

Winnicką oglądaliśmy też jako Eleonorę w "Godzinie pąsowej róży" Haliny Bielińskiej (1963) i tytułową bohaterkę "Pamiętnika pani Hanki" Stanisława Lenartowicza (1963). O kreacji Winnickiej w tym ostatnim filmie Kołodyński powiedział: "Zagrała przedstawicielkę przedwojennej burżuazji. Zrobiła to z wielką klasą, bez szarży aktorskiej, a jednocześnie wyczuwa się jej dystans do tej roli, jakby krytycznie oceniała tę postać".

Źródło: East News/POLFILM

9 / 12

Na planie ekranizacji teksu Tadeusza Dołęgi-Mostowicza towarzyszyła jej Teresa Szmigielówna, z którą była skonfliktowana od czasu wspólnej gry w "Pociągu". Panie nie dały jednak tego po sobie poznać... Co ciekawe, rywalki łączyło kilka podobieństw. Aktorkami zostały wbrew woli bliskich. Winnicka pod wpływem ojca, znanego adwokata, skończyła prawo, lecz po dyplomie zorientowała się, że nie chce całe życie występować w todze. Ciągnęło ją na scenę. Z kolei ojciec Szmigielówny, przedwojenny policjant, namawiał ją, żeby dała sobie spokój ze sztuką. Chciał widzieć córkę w lekarskim kitlu, toteż posłusznie poszła do liceum medycznego w rodzinnym Turku i przez kilka lat, lojalnie, nie wystąpiła nawet w żadnym szkolnym przedstawieniu. Dopiero na studniówce powiedziała jeden wiersz... To był przełom. Dawne marzenia wróciły z nową siłą.

Źródło: East News/POLFILM

10 / 12

Winnicką oglądaliśmy następnie w "Sposobie bycia" (1965) Jana Rybkowskiego, na planie którego towarzyszył jej Andrzej Łapicki. Kolejne filmy nie odnosiły jednak tak dużych sukcesów, jak te w których grała na początku kariery. Także w życiu prywatnym aktorki przestało się układać. W 1970 r. Kawalerowicz kręcił nad Morzem Śródziemnym "Maddalenę" z Włoszką Lisą Gastoni w roli głównej. W ręce Winnickiej wpadło czasopismo, w którym Gastoni zwierzała się z miłości do polskiego reżysera i planów wspólnego z nim zamieszkania. Niedługo później Kawalerowiczowie się rozwiedli, ale pozostali przyjaciółmi. On ożenił się po raz trzeci, ona już nigdy nie wyszła za mąż.

Źródło: East News/POLFILM

11 / 12

"Zdumiewającym jest także jej epizod w filmie 'Na wylot' Grzegorza Królikiewicza z 1972 roku. Jest to film awangardowy, a ona gra tam właścicielkę zakładu fotograficznego. Jej postać wprowadzono na ekran na zasadzie kontrastu. Jest świetlista, piękna, czysta, a jednocześnie musi wyrzucić z pracy bohatera filmu, odbyć z nim dramatyczną rozmowę. Ten epizod trwa może 10 minut, ale jest to naprawdę duża rola - opisywał Andrzej Kołodyński. Później Winnicka wystąpiła jeszcze m.in. w filmach "Ognie są jeszcze żywe" (1976) oraz "Indeks" (1977).

Źródło: East News/POLFILM

12 / 12

W drugiej połowie lat 70. zakończyła karierę aktorską, nagrywając ostatni film w 1977 roku - krótkometrażowy "Deja vu czyli skąd my to znamy" w reżyserii Krzysztofa Gradowskiego. - Szłam po niewłaściwych torach. Przyglądałam się wzajemnemu podgryzaniu i oskarżaniu o kradzież ról, nie umiałam walczyć o swoje, zamykałam się w skorupie - wyjaśniała tę decyzję po latach na łamach "Polityki". Po zerwaniu z aktorstwem zajęła się dziennikarstwem: publikowała w "Przekroju", "Literaturze" i "Kurierze", jeździła po świecie, pisała książki. W Japonii zainteresowała się Dalekim Wschodem. - Walczyć zaczęły we mnie dwie dusze: solidna dusza artystki filmowej i zawadiacka podróżnika reportera - pisała. Po powrocie założyła Akademię Życia, w której uczyła medycyny niekonwencjonalnej i propagowała dalekowschodnią filozofię. Była też jedną z założycielek Transparency International Polska - organizacji do walki z korupcją. Ostatnie lata życia spędziła w domu spokojnej starości w Palmirach. Zmarła w 2013 r. w wieku 84 lat.

Źródło: Fotonova

Autor: Zenon Zyburtowicz