Pola Raksa: Dystans do siebie

Pola Raksa naprawdę ma na imię Apolonia. Urodziła się 14 kwietnia 1941 r. w Lidzie na Grodzieńszczyźnie, na terenie dzisiejszej Białorusi.

Po II wojnie światowej zamieszkała z rodzicami w Leśnicy. Liceum Ogólnokształcące kończyła we Wrocławiu.

Nieprzeciętna uroda miała wielki wpływ na rozwój jej kariery. W latach 50., w barze mlecznym, wypatrzył Apolonię reporter czasopisma "Dookoła Świata" i poprosił ją o pozowanie do zdjęć.

Odbyła się sesja fotograficzna. Raksa została "Dziewczyną Tygodnia" i zwróciła na siebie uwagę.

Wkrótce otrzymała propozycję zagrania głównej roli kobiecej w filmie "Szatan z siódmej klasy" (1960) Marii Kaniewskiej; wcieliła się w Wandę, bratanicę profesora Gąsowskiego. Szybko pojawiły się kolejne propozycje od filmowców.

Pola Raksa zagrała m.in. główną rolę w "Panience z okienka" (1964) w reż. Kaniewskiej. Wystąpiła też w "Klubie kawalerów" (1962) Jerzego Zarzyckiego, "Ich dniu powszednim" Aleksandra Ścibora-Rylskiego (1963, razem ze Zbigniewem Cybulskim), "Beacie" (1964) Anny Sokołowskiej, "Rękopisie znalezionym w Saragossie" (1964) Wojciecha Jerzego Hasa i w "Popiołach" Andrzeja Wajdy (1965), jako Helena de With, miłość Olbromskiego.

Jednocześnie Pola Raksa zdobywała wykształcenie w łódzkiej "filmówce" - w roku 1964 ukończyła studia na Wydziale Aktorskim. W tym samym roku zadebiutowała na scenie Teatru Powszechnego w Łodzi tytułową rolą w spektaklu "Romeo i Julia" Williama Szekspira (reż. Roman Sykała).

Wielką popularność wśród szerokiej publiczności przyniosła jej jednak przede wszystkim rola w serialu telewizyjnym "Czterej pancerni i pies" (1966, reż. Konrad Nałęcki). Pola Raksa zagrała Marusię "Ogoniok" - rosyjską sanitariuszkę, narzeczoną Janka - która stała się szybko jedną z ulubionych bohaterek telewizyjnych Polaków.

W kolejnych latach Raksa wystąpiła m.in. w filmie "Pogoń za Adamem" (1970) Jerzego Zarzyckiego, filmie Janusza Chodnikiewicza o Bolesławie Chrobrym "Dux Polonorum" (1978, jako królowa Oda), w "Arii dla atlety" (1979) Filipa Bajona i serialu "Tulipan. Brała też udział w produkcjach węgierskich, m.in. w "Śnieżycy" ("Hoszakadas", 1973, reż. Ferenc Kosa) i "Straconych złudzeniach" ("Elveszett illuziok", 1982, reż. Gyula Gazdag).

Jako aktorka teatralna Pola Raksa występowała m.in. na scenach wspomnianego łódzkiego Teatru Powszechnego i Teatru Współczesnego w Warszawie. We Współczesnym grała w spektaklach "Szczęśliwe wydarzenie" Sławomira Mrożka w reż. Erwina Axera (1973), "Przebudzeniu wiosny" Franka Wedekinda w reż. Krzysztofa Zaleskiego (1978), "Tryptyku" Maxa Frischa w reż. E. Axera (1980), "Pastorałce" Leona Schillera w reż. Macieja Englerta (1982), "Niech no tylko zakwitną jabłonie" Agnieszki Osieckiej w reż. K. Zaleskiego (1984). W 1997 r. Pola Raksa wykreowała jedną z ról w przedstawieniu "Kobieta bez znaczenia" Oscara Wilde'a (reż. Romuald Szejd) w warszawskim Teatrze "Scena Prezentacje".

Raksa ma również w dorobku wiele ról w Teatrze Telewizji, m.in. w spektaklach Olgi Lipińskiej ("Antygona" Sofoklesa, 1966), Andrzeja Łapickiego ("Zabawa z ogniem" Augusta Strindberga, 1968, "Kłamstwo" Ingmara Bergmana, 1973), Zygmunta Huebnera ("Miłośc i gniew" Johna Osborne'a, 1973), Krzysztofa Zaleskiego ("Mahagonny" Bertolta Brechta i Kurta Weilla, 1985), Aleksandra Bardiniego ("Pokój na godziny" Pavla Landovsky'ego, 1989).

W drugiej połowie lat 90. Pola Raksa wycofała się z aktywnej działalności w filmie (na dużym ekranie publiczność widziała ją ostatnio w filmie "Uprowadzenie Agaty" z 1993 r.), telewizji i teatrze. Zainteresowała się modą i projektowaniem strojów.

"Z natury indywidualistka, rozkochana w życiu z dala od zgiełku wielkich miast, porzuciła Warszawę. Wycofała się z życia publicznego. Niechętnie spotyka się z dziennikarzami. Najbezpieczniej czuje się w swoim domu w Kałuszynie koło Legionowa" - pisała o aktorce Iza Wojdak w tygodniku "Świat i Ludzie".

"W życiu wygrywają ci, którzy potrafią zachować dystans do siebie. Nie traktują siebie zbyt poważnie" - zauważyła Pola Raksa w jednym z wywiadów.