Kultowe animacje powracają na wielki ekran! Skąd fenomen Studia Ghibli?

Zarówno anime, jak i manga mają na świecie spore grono oddanych fanów. 

Przełom lat 80. i 90. to czas, gdy japońska animacja zaczęła przekraczać granice zarówno terytorialne, jak i tematyczne. Realizowane wcześniej proste opowieści zaczęły przemieniać się w wysokobudżetowe, różnorodne stylistycznie dzieła. Kluczowym wydarzeniem było powołanie do życia w 1985 roku Studia Ghibli, które zyskało międzynarodową sławę. Założycielami studia byli doświadczeni już w realizacji animacji Hayao Miyazaki, nieco mniej rozpoznawalny Isao Takahata oraz producent Toshio Suzuki. Autorskie twory powstające w tokijskim studiu są zróżnicowane pod kątem powoływanych do życia światów. Podczas gdy filmy Miyazakiego stawiają zwykle młodą bohaterkę w centrum niezwykłych, fantastycznych krain, realizacje Takahaty dotyczą trudnych wyborów, pamięci i nostalgii za tym, co bezpowrotnie przeminęło. 

Choć we współczesności rynek animowanego świata przejmują młodsi twórcy (między innymi Mamoru Hosoda, Makoto Shinkai czy Keiichi Hara), pozwalający widzom utożsamić się z filmowymi bohaterami i realistycznie przedstawić problemy teraźniejszości, to niezaprzeczalne jest, iż bez przetarcia szlaków przez Studio Ghibli, nie odnosiliby aż takich sukcesów. Stworzone przez Miyazakiego i Takahatę produkcje, takie jak "Mój sąsiad Totoro" (1988) czy "Spirited Away: W krainie bogów" (2001), dopełnione niezwykłymi, chwytającymi za serce kompozycjami Joego Hisaishiego, zyskały na świecie miano kultowych. 

Warto również wspomnieć, że w późniejszych latach animacje dla studia zaczęli tworzyć także inni artyści: Tomomi Mochizuki ("Szum morza", 1993), Yoshifumi Kondō ("Szept serca", 1995), Hiroyuki Morita ("Narzeczona dla kota", 2002) oraz syn Hayao Miyazakiego - Gorō Miyazaki ("Skorek i czarownica", 2020). 

Na tegorocznym Festiwalu Filmowym w Cannes organizatorzy nagrodzili całokształt pracy Studia Ghibli honorową Złotą Palmą. Po raz pierwszy takiego zaszczytu dostąpiła cała instytucja, a nie pojedyncza osoba. Wyróżnienie w imieniu studia odebrał Gorō Miyazaki. Kiedy podczas pobytu we Francji został zapytany o reakcję ojca na taką nagrodę, przekazał jego słowa: "Nie bardzo rozumiem, co to jest, ale dziękuję". 

To pierwszy film oficjalnie stworzony przez Studio Ghibli i jednocześnie już uznawany za jedno z najważniejszych dzieł Miyazakiego. Przed nim jeszcze powstała "Nausicaä z Doliny Wiatru" (1984), która zaliczana jest do Ghibli, choć zrealizowano ją przed formalnym założeniem studia. 

Podniebny zamek skrywa wiedzę, która umożliwiłaby zapanowanie nad światem. Kluczem do niego dysponuje dziewczynka, która wraz z przyjacielem musi zatroszczyć się o to, by nie wpadł w niepowołane ręce. Młodzi, odważni Sheeta i Pazu sami próbują odnaleźć bramę do mitycznego miejsca. 

Historia bazuje na opowiadaniu Akiyukiego Nosaki, które opisuje o jego wspomnieniach z czasów II wojny światowej. To zatrważające dzieło skupia się na losach czternastoletniego chłopca i jego młodszej siostry, którzy starają się przetrwać w tych niezwykle trudnych czasach. Zdani są jednak wyłącznie na siebie. 

Wybitny, jeden z najważniejszych filmów studia. Tytułowy bohater niedługo po premierze stał się znakiem rozpoznawalnym Ghibli.  

Historia przedstawia przygody dwóch dziewczynek, które wraz z ojcem przeprowadzają się na wieś, by być bliżej leżącej w szpitalu matki. Naturalne otoczenie jest dla nich duchowym wsparciem, tym bardziej kiedy wpadają na magiczne, leśne duchy, zwane Totoro. Dzięki ich obecności dostrzegają piękno świata.  

Fabuła poniekąd nawiązuje do dzieciństwa samego Miyazakiego, który wychowywał się tylko z ojcem, podczas gdy jego matka przebywała w szpitalu. 

Scenariusz jest częściową adaptacją powieści Eiko Kadono o tym samym tytule. Przedstawia historię trzynastoletniej Kiki, młodej czarownicy, która wraz ze swoim czarnym kotem rusza w podróż, mającą być dla niej istotną częścią wkraczania w dorosłość. Choć jest nieco niezdarna, to ostatecznie udaje jej się znaleźć swoje miejsce i rozpocząć pracę jako dostawczyni różnorakich pakunków na swojej miotle. Opowieść przedstawia niepokoje dziewczyny, ale również jej dzielne dążenie do samodzielności i bycia niezależną. 

Historia umiejscowiona jest w okresie Muromachi (1336-1537). Przedstawia konflikt między światem natury, reprezentowanym przez strażników lasu (duchy i zwierzęta), i ludzi, którzy dla własnych korzyści chcą sobie przyrodę podporządkować. Podobny temat, problematyzujący wyniszczanie Ziemi przez ludzkość, został poruszony już we wcześniejszej animacji tego studia - "Szopy w natarciu" (1994, reż. Isao Takahata). Oba filmy potępiają bezpowrotne niszczenie środowiska i niosą pacyfistyczne przesłanie. 

Polski tytuł tej animacji nie jest jednak do końca trafny; "mononoke" w japońskiej mitologii opisuje wiele mistycznych stworzeń, leśnych zjaw i demonów. Często używa się tego określenia, by opisać przenikającą przez wszystko duszę. W naszym kraju uznano to za imię głównej bohaterki. 

Film do dziś uznany jest za kultowy, osiągnął ogromny sukces i przez długi czas był na podium najczęściej oglądanych filmów w japońskich kinach. Zdobył również kilka ważnych nagród: w 2002 otrzymał Złotego Niedźwiedzia za najlepszy film, rok później Oscara za najlepszy pełnometrażowy film animowany oraz Saturna za najlepszą muzykę, którą skomponował Joe Hisaishi.

Opowiada o dziesięcioletniej Chihiro, która w raz z rodzicami przeprowadza się do nowego miejsca. Kiedy omyłkowo gubią drogę, odnajdują bramę pośrodku lasu. Za nią znajdują specyficzne, opuszczone miasteczko, które jak się później okazuje, jest krainą bogów. Chihiro czeka wiele wyzwań, by móc wraz z rodzicami powrócić do swojego świata. To również w tej animacji pojawia się postać Kaonashiego (czyli "bez twarzy"), milczącej istoty w masce, która często kojarzona jest z wizerunkiem całego studia. 

Historia jest adaptacją powieści Diany Wynne Jones o tym samym tytule. Opowiada o osiemnastoletniej Sophie, która w wyniku rzuconego przez złą wiedźmę zaklęcia zamienia się w staruszkę. Dziewczyna próbuje odzyskać swoje ciało i odnaleźć szczęście. Kiedy trafia do zamku Hauru poznaje demona ognia, Calcifera, który być może będzie mógł jej pomóc. Wszystko jednak ma swoją cenę.  

Najnowszy i ostatni film Studia Ghibli, który trafił na ekrany w zeszłym roku. Podczas tegorocznych rozdań nagród zdobył Oscara, Satelitę i Złotego Globa za najlepszy film animowany.

Japoński tytuł (Kimi-tachi wa Dō Ikiru ka) w dosłownym tłumaczeniu oznacza "Jak żyjesz?" i odnosi się do powieści  Genzaburou Yoshino z 1937 roku. Nie był to przypadkowy wybór, gdyż powieść ta odgrywała istotną rolę w życiu głównego bohatera animacji. Miyazaki przyznał, że również i dla niego była to od zawsze ważna książka. "Chłopiec i czapla" zawiera wiele autobiograficznych wątków z życia reżysera. 

Filmowy bohater, Mahito Maki, portretowany jest w trudnym momencie swojego życia. Na Tokio spadają bomby w związku z II Wojną Światową, a on zmuszony jest przeprowadzić się na wieś z ojcem i nową macochą, która ma zastąpić mu niedawno zmarłą matkę. Jego życie zaczyna się jednak odmieniać, gdy pojawia się w nim gadająca czapla. To ona pozwala chłopcu zrozumieć, czym jest życie oraz jak poradzić sobie z doskwierającym przemijaniem.