Jubileusz Jerzego Antczaka
Jerzy Antczak, reżyser nominowanej do Oscara ekranizacji "Nocy i dni" Marii Dąbrowskiej, jeden z twórców polskiego Teatru Telewizji, w poniedziałek 1 czerwca będzie świętował w Warszawie jubileusz 80. urodzin. Będzie także promował książkę swego autorstwa pt. "Noce i dnie mojego życia".
Antczak urodził się 25 grudnia 1929 roku, zatem 80. urodziny będzie obchodził dopiero za kilka miesięcy. Jednak Stowarzyszenie Filmowców Polskich i Polski Instytut Sztuki Filmowej zdecydowały, by zorganizować mu jubileuszową uroczystość już teraz.
Gala odbędzie się w stołecznym kinie Kultura, udział w niej zapowiedzieli przyjaciele Antczaka, wśród nich aktorzy, którzy zagrali w jego filmach. Barwne historie o bardzo wielu z nich przeczytać można w liczącej prawie 400 stron, opatrzonej wieloma fotografiami autobiografii artysty. Antczak wspomina w niej dzieciństwo własne i swojej żony aktorki Jadwigi Barańskiej. Opisuje kolejne etapy swojej zawodowej kariery, począwszy od lat spędzonych w legendarnej "filmówce" w Łodzi i na teatralnych scenach tego miasta, po okres pobytu w Stanach Zjednoczonych, gdzie wraz z Barańską zamieszkał w 1979 r.
Jerzy Antczak urodził się we Włodzimierzu Wołyńskim (obecnie Ukraina). Po wojnie, w 1949 r., ukończył gimnazjum w Opolu. Następnie podjął studia na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi. Po studiach pracował w łódzkim Teatrze Powszechnym - początkowo jako aktor, potem także jako reżyser.
W 1957 r. współtworzył w Łodzi Teatr 7.15, został jego dyrektorem. Rok później otrzymał angaż do łódzkiego Teatru Nowego, gdzie występował jako aktor oraz reżyserował, asystując Kazimierzowi Dejmkowi.
W 1963 r. Antczak przeniósł się z Łodzi do Warszawy, gdzie do 1975 r. pełnił funkcję naczelnego reżysera Teatru Telewizji. Dla Teatru Telewizji zrealizował ok. 130 spektakli, m.in. "Kordiana"
Juliusza Słowackiego (1963), "Milczenie morza" Vercorsa (1964), "Pożegnanie z Marią" Tadeusza Borowskiego (1966), "Skowronka" Jeana Anouilha (1966), "Notes" Zdzisława Skowrońskiego (1968), "Epilog norymberski" - według własnego scenariusza (1969), "Ścieżki chwały" Humphreya Cobba (1996).
Jednym z pierwszych filmów, które wyreżyserował, był "Wystrzał" z 1965 r. z Ignacym Gogolewskim, Boguszem Bilewskim i Igorem Śmiałowskim w obsadzie. Kolejne to "Mistrz" (1966, uhonorowany nagrodą Prix Italia na Międzynarodowym Festiwalu Twórczości Radiowej i Telewizyjnej w Palermo), "Hrabina Cosel" (1968, film oraz serial telewizyjny), w której główną rolę wykreowała Jadwiga Barańska i "Epilog norymberski" (1970, filmowa wersja widowiska telewizyjnego).
W 1975 r. odbyła się premiera najsłynniejszego filmowego dzieła w dorobku Antczaka - "Nocy i dni", ekranizacji powieści Marii Dąbrowskiej z rewelacyjnymi głównymi rolami Jadwigi Barańskiej i Jerzego Bińczyckiego oraz niezapomnianą muzyką Waldemara Kazaneckiego.
Jerzy Antczak opowiada o muzyce do "Nocy i dni":
Obraz otrzymał nominację do Oscara i Grand Prix na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku (od 1987 r. festiwal ten odbywa się w Gdyni). Barańską za rolę Barbary Niechcic uhonorowano Srebrnym Niedźwiedziem dla najlepszej aktorki na festiwalu w Berlinie. Bińczyckiemu przyznano z kolei nagrodę za najlepszą pierwszoplanową rolę męską na festiwalu w Gdańsku.
Reżyser "Nocy i dni" opowiada w książce wiele ciekawych historii związanych z kilkuletnią pracą nad tym filmem i z przygotowaniami do jego realizacji. Gdy rozpoczął kompletowanie obsady, do roli Bogumiła wybrał aktora krakowskiego Starego Teatru Jerzego Bińczyckiego. "Zachwycił mnie. Nie tylko talentem aktorskim, ale również warunkami zewnętrznymi" - napisał w książce reżyser.
Bińczycki do jego propozycji podszedł jednak z dużą rezerwą. "Panie reżyserze, ja się do filmu nie nadaję. Wszystkie próbne zdjęcia spaliłem. Uchwalono, że jestem niefilmowy" - cytuje aktora
Antczak.
Aktor, zwany przez przyjaciół Biniem, ostatecznie zgodził się przyjąć rolę. "Z doklejoną brodą, która wydłużyła mu twarz, prezentował się wspaniale. Kiedy postawiłem Jadzię i Binia blisko siebie, nie miałem wątpliwości. On - wielki, rosły. Ona - drobna, kobieca. Mam Bogumiła i Barbarę" - wspomina reżyser "Nocy i dni".
Mimo że Antczak zdecydował się osiąść w Stanach Zjednoczonych - gdzie jest cenionym wykładowcą reżyserii, profesorem na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles (UCLA) - co jakiś czas przyjeżdża do Polski. Owocem tych wizyt stały się filmy "Dama Kameliowa" z 1994 r. i "Chopin. Pragnienie miłości" z 2002 r.
