Jan Englert: 55-lecie twórczości scenicznej

"Proszę przyjąć wyrazy najgłębszego szacunku oraz uznania z okazji pięćdziesięciopięciolecia pracy scenicznej. Jako aktor, reżyser, pedagog oraz wieloletni dyrektor artystyczny Teatru Narodowego ma pan ogromny wkład w rozwój kultury polskiej" - napisał wicepremier, minister kultury Piotr Gliński w liście gratulacyjnym do Jana Englerta.

Minister kultury ocenił, że Englert występując w stołecznych teatrach "dał się poznać jako aktor wszechstronny, o niepowtarzalnym i znakomitym wyczuciu słowa". "Charakterystyczne prowadzenie roli i perfekcja wykonania sprawiały, że każda pańska interpretacja na długo zapadała w pamięć. Umiejętności te zaowocowały mistrzowskimi kreacjami w legendarnych spektaklach Erwina Axera, Kazimierza Dejmka, Jerzego Grzegorzewskiego oraz Jerzego Jarockiego" - podkreślił. 

Ocenił, że talent Englerta przejawia się także w reżyserii przedstawień, przygotowanych na potrzeby sceny teatralnej oraz Teatru Telewizji. "Od realizacji komedii, przez inscenizacje dramatów polskich romantyków, aż po odkrywcze podejście do sztuk Witkacego oraz Antoniego Czechowa - tworzy pan przede wszystkim z myślą o widzu, wychodzi naprzeciw jego intelektualnym wymaganiom, budując przestrzeń do pasjonującego dialogu o prawdach uniwersalnych i fundamentalnych. Publiczność Sceny Narodowej może obecnie podziwiać Śluby panieńskie, Kordiana i Udrękę życia w Pańskiej oprawie artystycznej" - zwrócił uwagę szef MKiDN.

Gliński przypomniał, że Englert na wielkim ekranie debiutował w "Kanale" Andrzeja Wajdy, współpracę z reżyserem kontynuując także w jego następnych obrazach - "Katyniu" i "Tataraku"."Ogromną popularność oraz sympatię szerokiej widowni przyniosły panu kreacje w serialach, na czele z 'Polskimi drogami', 'Kolumbami' oraz 'Domem'. Szereg pamiętnych ról stworzył pan również w spektaklach Teatru Telewizji" - wskazał minister.

Dodał, że nie można nie przypomnieć, jak wiele pracy poświęcił działalności pedagogicznej w warszawskiej Akademii Teatralnej, sprawując także najważniejsze funkcje we władzach tej uczelni. "Chyląc czoła przed pięknym dorobkiem, życzę zdrowia oraz pomyślnej realizacji dalszych zamierzeń na wielu polach twórczej aktywności" - napisał minister kultury.

Jan Englert w 1964 r. ukończył Wydział Aktorski warszawskiej PWST i zadebiutował na scenie stołecznego Teatru Polskiego w spektaklu "Pies ogrodnika" Lope de Vegi w reżyserii Romana Niewiarowicza. Wcześniej występował na ekranie, m.in. w "Kanale" Andrzeja Wajdy. Przez lata związany był z Teatrem Polskim oraz Teatrem Współczesnym. Do jego najwybitniejszych ról na tych scenach należą kreacje w inscenizacjach sztuk Sławomira Mrożka (Krawiec z 1979 r. w reżyserii Erwina Axera, Vatzlav z 1982 r. i Portret z 1987 r. - oba w reżyserii Kazimierza Dejmka), a także Williama Shakespeare’a (Ryszard III z 1993 r., Juliusz Cezar z 1996 r. - oba w reżyserii Macieja Prusa). Od 1997 r. należy do zespołu Teatru Narodowego, w którym stworzył kolejne role w spektaklach Jerzego Jarockiego (Błądzenie wg Witolda Gombrowicza z 2004 r., Tango Sławomira Mrożka z 2009 r.) i Jerzego Grzegorzewskiego (Nie-Boska komedia Zygmunta Krasińskiego z 2002 r., Duszyczka wg Tadeusza Różewicza z 2004 r.).

Od 1978 r. Englert zajmuje się także reżyserią, celując zwłaszcza w inscenizacjach sztuk Stanisława Ignacego Witkiewicza. Jego realizacje "Bezimiennego dzieła", "Onych", czy "Kurki Wodnej" należą do najbardziej interesujących scenicznych odczytań twórczości Witkacego. Zrealizował także wiele spektakli Teatru Telewizji, wśród których na szczególna uwagę zasługują ekranizacje dramatów Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego.

W 2003 r. został dyrektorem artystycznym Teatru Narodowego. "Za jego dyrekcji Scena Narodowa rozwija się stabilnie, rozbudowując zespół i nawiązując współpracę z wieloma znaczącymi twórcami, w tym wybitnymi inscenizatorami Jacques’em Lassalle’m oraz Eimuntasem Nekrosiusem. W 2009 r. Teatr Narodowy zainaugurował prestiżowy festiwal Spotkania Teatrów Narodowych, dzięki któremu w Warszawie prezentowano najciekawsze spektakle powstające na scenach narodowych Francji, Szwecji, Niemiec, Rosji, Izraela i wielu innych krajów" - napisano na stronie MKiDN.

W 2015 r. Teatr Narodowy obchodził jubileusz 250-lecia istnienia, który uczczony został cyklem realizacji wybitnych dzieł klasyki polskiej z Mickiewiczowskimi "Dziadami" w reżyserii Eimuntasa Nekrosiusa i "Panem Tadeuszem" w reżyserii Piotra Cieplaka oraz "Kordianem" Juliusza Słowackiego w reżyserii Jana Englerta na czele.

Englert jest także wybitnym aktorem filmowym i telewizyjnym. Spośród niemal 300 ról ekranowych na szczególną uwagę zasługują kreacje w filmach "Perła w koronie" Kazimierza Kutza (1971), "Magnat" Filipa Bajona (1987), "Katyń" Andrzeja Wajdy (2007), w serialach "Kolumbowie rocznik 20.", "Polskie drogi" oraz "Dom", a także spektaklach Teatru Telewizji, takich jak "Uciekła mi przepióreczka" Agnieszki Glińskiej (1994), "Życie Galileusza" Macieja Prusa (1996), czy najnowsza inscenizacja "Hamleta" w reżyserii Michała Kotańskiego (2019).

Jest on również cenionym pedagogiem - profesorem sztuki teatralnej. W latach 1987-1993 oraz 1996-2002 był rektorem warszawskiej Akademii Teatralnej, w której wykłada do dziś. Za jego kadencji odbudowano Teatr Szkolny Collegium Nobilium oraz powołano Międzynarodowy Festiwal Szkół Teatralnych.

Artysta za swoje dokonania został uhonorowany m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2001), Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" (2005), a także Nagrodą im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego za osiągnięcia aktorskie i reżyserskie oraz konsekwentne budowanie modelu Teatru Narodowego (2008), Nagrodą im. Cypriana Kamila Norwida w kategorii Teatr (2012), Wielką Nagrodą 19. Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry" w Sopocie (2019). W roku 2018 został uhonorowany Doroczną Nagrodą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za całokształt twórczości