Filmowe opętania i nawiedzenia. Tylko dla widzów o mocnych nerwach
Od piątku 7 lipca polscy widzowie mogą oglądać na ekranach kin najnowszą część serii "Naznaczony" o podtytule "Czerwone drzwi". Jest to dobra okazja, by przypomnieć sobie najlepsze filmy o opętaniach i nawiedzonych domach.
"Egzorcysta" (1973), reż. William Friedkin
Film był adaptacją książki Williama Petera Blatty'ego pod tym samym tytułem, opartej na prawdziwym przypadku egzorcyzmu. Fabuła dotyczyła aktorki, której dwunastoletnia córka zaczyna zachowywać się niepokojąco. Chociaż badania nie wykazują żadnych zmian w jej organizmie, jej postawa staje się coraz dziwniejsza, a jej ciało przechodzi groteskowe transformacje. Zrozpaczona kobieta prosi o pomoc doświadczonego egzorcystę i młodego kapłana, przechodzącego kryzys wiary. Szybko przekonują się oni, że przyjdzie im zmierzyć się z niezwykle potężnym demonem.
"Egzorcysta" przeszedł do historii kina z wielu powodów. To pierwszy horror, który otrzymał nominację do Oscara za najlepszy film. Status dzieła kultowego zapewniły mu także sceny z opętaną 12-letnię Regan, która wymiotowała na modlących się za nią księży zieloną breją. Efekty specjalne w swoim czasie robiły takie wrażenie, że w niektórych kinach widzowie otrzymywali w cenie biletu torebki na zawartość żołądka, w razie nie zdążyliby do łazienki. Legendę filmu podbił także fakt, że szybko dorobił się on status produkcji przeklętej. Na planie dochodziło do licznych wypadków, a wkrótce po premierze zmarło dziewięć osób pracujących nad "Egzorcystą", w tym dwóch aktorów.
"Duch" (1982), reż. Tobe Hooper
"Duch" rozpoczyna się jak kino familijne spod znaku Nowej Przygody. Oto w mieszkaniu rodziny Freelingów zaczynają dziać się niewytłumaczalne rzeczy. Przedmioty same zmieniają miejsce położenia, a naczynia pękają bez wyraźnej przyczyny. Zabawa kończy się, gdy najmłodsza córka Freelingów zostaje wessana przez portal znajdujący się w jej szafie. Małżeństwo stara się uratować dziecko z pomocą grupy badaczy zjawisk paranormalnych.
"Duch" powstał we współpracy ze Stevenem Spielbergiem, który był jego producentem i współscenarzystą. Film okazał się niezwykle popularny i doczekał się dwóch sequeli. Podobnie jak "Egzorcysta", także i on szybko zyskał miano produkcji przeklętej. Aktorki wcielające się w córki Freelingów — Dominique Dunne i Heather O'Rourke — zmarły przedwcześnie. Pierwsza z nich została zaatakowana przez swojego dawnego partnera kilka miesięcy po premierze. Zmarła w wieku 22 lat po kilku dniach w szpitalu. O'Rourke wystąpiła w obu sequelach "Ducha". Zmarła na stole operacyjnym z powodu sepsy i ataku serca wywołanych źle zdiagnozowaną kolką jelitową w 1988 roku, na kilka miesięcy przed premierą trzeciej części "Ducha". Miała tylko 12 lat.
"Martwe zło 2", reż Sam Raimi
Tym razem opętanie w wersji groteskowej. Pierwsza część "Martwego zła" była depresyjnym, brutalnym, niezależnym horrorem o nieszczęśnikach uwięzionych w przeklętej chatce w lesie. Druga w ciągu dziesięciu minut streszcza fabułę "jedynki", a następnie pozwala rozlać się szaleństwu i hektolitrom krwi. Gdy wydaje się, że nie może być lepiej, główny bohater odcina sobie opętaną przez złe moce dłoń i zastępuje ją piłą spalinową. "Martwe zło 2" wyznaczyło kierunek serii, a komiczny ton połączony z przerysowaną brutalnością sprawił, że film doczekał się statusu dzieła kultowego.
"Naznaczony" (2013), reż. James Wan
Gdy publiczność była zalewana okropnymi lub najwyżej średnimi filmami o opętaniach i egzorcyzmach, James Wan zrewolucjonizował ten podgatunek horroru. Wziął wałkowaną sto razy historię o nawiedzonym domu i jego przerażonych mieszkańcach, i zrobił z niego franczyzę wartą ponad dwa miliardy dolarów. "Naznaczony" doczekał się czterech sequeli, a oprócz tego dał początek kilku spin-offom, w tym "Annabelle" i "Zakonnicy".
"Czarownica: Bajka ludowa z Nowej Anglii" (2015), reż. Robert Eggers
Po przymusowym opuszczeniu purytańskiej osady farmer William osiedla się wraz z rodziną na odizolowanym od świata polu, otoczonym gęstym lasem. Jego najstarszej córce wydaje się, że mieszka tam mroczna siła. Wkrótce każdy z członków rodziny Williama staje się ofiarą złej wiedźmy. "Czarownica" wyróżniała się stroną realizacyjną i oszczędnymi środkami, dzięki którym Robert Eggers wprawiał widzów w przerażenie. Dbałość o przekonujące przedstawienie siedemnastowiecznej Nowej Anglii potęgowała zachwyt recenzentów. Przy okazji film rozkręcił karierę Anyi Taylor-Joy.
"Hereditary: Dziedzictwo" (2018), reż. Ari Aster
Debiut fabularny Ariego Astera przeraził widzów mariażem kina o opętaniu i dramatu psychologicznego. Czy okropne wydarzenia, które spotykają rodzinę Grahamów, mają rzeczywiście miejsce? A może są tylko halucynacjami pogrążonej w rozpaczy matki? Niepewność towarzyszy nam aż do nieprzewidywalnego finału. Aster kontynuował rozdrapywanie tematu traumy i toksycznych relacji w swoim wybitnym "Midsommar: W biały dzień". W 2023 roku do kin trafił jego "Bo się boi", w którym do tematu lęku poszedł w nieco przerysowany sposób.
