"Bardzo ryzykowny" projekt

Reżyserem filmu jest mieszkający w Hollywood kielczanin Paweł Gula. W filmie występują siedemnastolatki: pięcioro licealistów z Kielc i tyle samo ich rówieśników z Izraela - uczniów szkoły w kibucu Ein Shemer.

Uczniowie odwiedzili w poniedziałek Archiwum Państwowe w Kielcach - budynek był siedzibą synagogi - w którym analizowali przedwojenne dokumenty i źródła z okresu pogromu z lipca 1946 r. Podczas realizacji dokumentu młodzi ludzie zwiedzili synagogi w Chmielniku, Nowym Korczynie i Bodzentynie, a także były niemiecki obóz w Auschwitz. W planach jest wizyta w Pińczowie, Chęcinach i Małogoszczu.

Młodzi kielczanie pojadą z kolei do Izraela. Wizyta również będzie rejestrowana przez kamerę. Film będzie dokumentował rozmowy z osobami poszkodowanymi w kieleckim pogromie i ze świadkami tamtych zajść.

W opinii reżysera projekt, którego realizacji się podjął, jest "bardzo ryzykowny". Gula spotykał się z obawami społeczności żydowskiej na świecie wobec Polski. - Jest masa rzeczy nawarstwionych między Polakami i Żydami. Żeby zobaczyć, co naprawdę się dzieje, trzeba zderzyć takie relacje - tłumaczył.

Gabriela z Izreala powiedziała dziennikarzom, że ciężkim przeżyciem była dla niej wizyta w dawnym obozie zagłady - zginęła tam część jej rodziny. Jej kolega obawiał się wyjazdu do Polski i antysemityzmu, o jakim słyszał. - Po przyjeździe zobaczyłem, że nie mam tu się czego bać - mówił chłopak podczas konferencji prasowej.

Wizyta w Auschwitz wstrząsające wrażenie wywarła także na Michale, uczniu II Liceum Ogólnokształcącego w Kielcach. Chłopak zaznaczył, że pozytywne przeżycia wyniósł z kolei ze spotkań z ludźmi, którzy wspominali wspólne dorastanie, zabawy i naukę z żydowskimi dziećmi.

Produkcja została dofinansowana przez podlegającą świętokrzyskiemu samorządowi Regionalną Organizację Turystyczną kwotą 500 tys. zł, w ramach Świętokrzyskiego Funduszu Artystyczno-Filmowego.

W opinii marszałka województwa świętokrzyskiego, Adama Jarubasa, film miałby prezentować współczesny wizerunek mieszkańców Kielc i zachęcać obcokrajowców do bliższego poznania tego miasta, ponieważ od wielu lat stara się ono, by nie utożsamiano go z antysemityzmem.

Urodzony i wychowany w Kielcach Paweł Gula ukończył Wyższą Szkołę Filmową w Łodzi. W 2001 roku wyjechał do USA. Jest dokumentalistą, scenarzystą i operatorem filmowym. Jego najbardziej znany dokument "Damned to Heaven" (Skazani na Niebo) - o ofiarach poligamii i molestowania seksualnego w mormońskiej sekcie - został uhonorowany wieloma amerykańskimi nagrodami.

4 lipca 1946 roku w czasie pogromu kieleckiego zginęło - zgodnie z ustaleniami IPN - 37 osób narodowości żydowskiej (35 zostało rannych) i troje Polaków. Według historyków, tego dnia w Kielcach i okolicach miały miejsce również inne zajścia, w których pokrzywdzonymi stali się obywatele narodowości żydowskiej. Na tle rabunkowym zamordowano mieszkankę Kielc pochodzenia żydowskiego Reginę Fisz i jej kilkutygodniowe dziecko. Krwawe wydarzenia sprowokowała plotka o uwięzieniu przez Żydów chrześcijańskiego chłopca i rzekomym dokonaniu na nim rytualnego mordu. Dziewięć z dwunastu osób oskarżonych o zabijanie Żydów skazano na śmierć w pokazowym procesie i stracono.

Kielce odbudowują bogatą historię dawnych żydowskich mieszkańców - zdołano odnowić kirkut, odzyskać ohel cadyka Mordechaja Kuzmirera, który stał się celem pielgrzymek, odsłonięty został pomnik ofiar pogromu. Stanęła też Menora - pomnik ofiar kieleckiego getta, i "ławeczka" - pomnik Jana Karskiego, patrona działającego w Kielcach stowarzyszenia, które postawiło sobie za cel łamanie uprzedzeń i stereotypów oraz umacnianie przyjaźni i zrozumienia między Polakami i Żydami.