Powstanie Warszawskie: Aktorzy też walczyli

Wielu artystów rodzimych scen teatralnych i filmowych walczyło bez trwogi o wolność Ojczyzny. Wielu z nich trafiło do niewoli lub po wojnie było represjonowanych za przynależność do Armii Krajowej.

Wśród konspiratorów, partyzantów, powstańców i w szeregach regularnego wojska były znakomite polskie aktorki oraz aktorzy. Młodzi, pełni życia, nie bali się narażać w obronie Ojczyzny.

W Powstaniu Warszawskim walczyła Alina Janowska, którą pamiętamy m.in. z seriali "Wojna domowa" i "Złotopolscy". Aktorka - pseudonim "Setka" - była łączniczką w 3. plutonie batalionu "Kiliński". - Udział w tym patriotycznym zrywie uważałam za normalny obowiązek i starałam się spełniać go najlepiej, jak mogłam - wspominała przed kilkoma laty gwiazda.

Bohaterską przeszłość miała również nieodżałowana kobieta pracująca - Irena Kwiatkowska, która w czasie niemieckiej okupacji była żołnierzem Armii Krajowej. - Byłam, wydaje mi się, dosyć dzielną dziewczyną, a poza tym miałam poczucie odpowiedzialności za Ojczyznę. Nie było pardonu, gdy mnie Polska woła, to siła wyższa - tłumaczyła z wdziękiem. Mimo działań wojennych występowała w tajnych przedstawieniach, współpracując z reżyserami Tadeuszem Brylskim i Leonem Schillerem.

Do Powstania poszła także, bez chwili zwłoki, Danuta Szaflarska pseudonim "Młynarzówna". - Nie byłam łączniczką. Ja to nazywam, że byłam gońcem. Zdecydowano, że to, co możemy zrobić dla podtrzymania ducha publiczności, to jakieś koncerty, występy, i trzeba zacząć sprowadzać ludzi. Miałam biegać pod podane adresy i zawiadamiać ludzi - to było moje zadanie - zdradziła w jednym z wywiadów. - Tak nauczyłam się biegać po Warszawie, bardzo dobrze znałam Śródmieście. Wiedziałam, gdzie jest ostrzał, gdzie strzelali gołębiarze (niemieccy snajperzy - przyp. red.), tak, że mogłam też przeprowadzić cywilów i powstańców.

Małgorzata Lorentowicz, niezwykła mamusia docenta Wolańskiego z komedii "Kogel-mogel", podczas okupacji posługiwała się pseudonimem "Duda". Była sanitariuszką w zgrupowaniu "Kryska".

Żołnierską przeszłość miał także znakomity Leon Niemczyk. Podczas wojny słynny aktor był w konspiracyjnej podchorążówce. Po klęsce powstania dostał się do niewoli, z której udało mu się zbiec. - Prysnąłem do lasu z transportu z Pruszkowa. Znów mnie złapali, a ja po raz kolejny im zwiałem i przedostałem się do Krakowa - opowiadał w swoich wspomnieniach. W 1945 roku udało mu się przedostać do strefy amerykańskiej, gdzie wcielono go, jako żołnierza i kierowcę, do armii generała George'a Pattona.

Tadeusz Fijewski - przydział służbowy Komenda Główna Armii Krajowej - "brygada teatralna" Leona Schillera. Znakomity artysta w sierpniu 1944 roku walczył w oddziałach Grupy Bojowej "Krybar".

Lista nazwisk artystów, którzy mają wspaniałe wojenne biografie jest naprawdę długa - Tadeusz Janczar, Andrzej Łapicki, August Kowalczyk, Zdzisław Maklakiewicz... Nie sposób wymienić wszystkich. W tych dniach warto pamiętać, że żyli nie tylko po to, by dostarczać widzom kin i teatrów rozrywki. Byli również prawdziwymi bohaterami. Potrafili dać z siebie wszystko, gdy Ojczyzna najbardziej ich potrzebowała...

JBJ