Reklama

"Tajemnica Westerplatte": BIOGRAFIE BOHATERÓW

1. HENRYK SUCHARSKI (1898-1946) - major, komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte.

Urodzony 12 listopada 1898 roku we wsi Gręboszów w województwie tarnowskim jako czwarte dziecko w ubogiej, wielodzietnej rodzinie wiejskiego szewca Stanisława i Agnieszki z domu Bojko.

Na stanowisku kome ndanta WST Westerplatte od 3 grudnia 1938 roku. Do wybuchu wojny pracował nad polepsze niem warunków obrony powiększając liczbę załogi i rozbudowując dodatkowe stanowiska polowe. Udoskonalał system łączności i alarmowy. Podnosił stan pogotowia bojowego na wypadek ataku.

Reklama

Od pierwszego dnia walki aż do chwili złożenia broni był dowódcą obrony Westerplatte. Zwolennik poddania placówki, by chronić życie żołnierzy. Po wywieszeniu białej flagi osobiście udał się do Niemców aby omówić warunki kapitulacji. Wraz z innymi oficerami (z wyjątkiem por. Pająka) został odwieziony z Westerplatte do Hotelu Centralnego w Gdańsku, gdzie przebywał do 9 września 1939 roku. Następnie przewieziony na Biskupią Górkę w Gdańsku a potem do Elbląga. 10 września wywieziony do obozu w Stablach (Stablawki), w którym prowadzono dalsze przesłuchania. 12 września do obozu dołączono resztę załogi Westerplatte. 5 października znalazł się w obozie Reisenburg (Prabuty), gdzie władze obozowe odebrały mu szablę, choć po kapitulacji gen. F.G. Eberhardt pozwolił mu ją zatrzymać w dowód uznania. 26 października oddzielony od reszty Westerplatczyków i przewieziony do Oflagu IV A w Hohensteinie w Saksonii. 5 listopada miał odczyt o Westerplatte w twierdzy Hohenstein. Tam otrzymał numer ewidencyjny (2105) i metalową, dwuczęściową plakietkę z wybitą nazwą obozu i numerem rejestracyjnym.

Od 25 czerwca 1940 roku był w Oflagu II B w Arnswalde (Choszczno). 15 maja 1942 roku odtransportowany do Oflagu II D w Grossborn (Borne-Sulinowo), gdzie przebywał do stycznia 1945 roku. 15 marca tegoż roku podczas marszu na zachód, uległ wypadkowi łamiąc obojczyk. Trafił do obozowego szpitala niedaleko Schwerina. Po wyzwoleniu, 28 maja 1945 roku otrzymał legitymację wystawioną przez Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie z adnotacją, że przebywał w Oflagu XC w Lubece. W lipcu 1945 roku przedostał się do dowództwa II Korpusu Polskiego we Włoszech. 25 stycznia 1946 roku przyjęty do czynnej służby wojskowej z przydziałem na dowódcę 6. Batalionu Strzelców Karpackich. Od 19 sierpnia 1946 roku przebywał w angielskim szpitalu wojskowym w Neapolu.

Zmarł 30 sierpnia 1946 roku na zapalenie otrzewnej po perforacji jelita grubego. 1 września 1946 roku pochowany został na Polskim Cmentarzu Wojskowym w Casamassima, w prowincji Bari we Włoszech. 21 sierpnia 1971 roku zwłoki majora Sucharskiego ekshumowano i urnę złożono w siedzibie Ambasady Polskiej w Rzymie. 27 sierp nia samolotem Lotu przewieziono ją do Warszawy, a następnie samolotem wojskowym do Gdańska. 31 sierpnia 1971 roku urna została wystawiona na widok publiczny w Dworze Artusa. 1 września 1971 roku urnę z prochami udekorowano Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari i złożono na Westerplatte.

2 . FRANCISZEK DĄBROWSKI (1904-1962) - kapitan, zastępca komendanta Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte.

Syn Romualda (porucznika armii Austro - Węgier) i matki Elżbiety z Brulików. W grudniu 1937 roku skierowany na Westerplatte, gdzie objął stanowisko dowódcy oddziału wartowniczego i zastępcy komendanta WST. Jego zadaniem było szkole nie żołnierzy w zakresie obrony obiektów na zamkniętym tere nie placówki. Każdego dnia przeprowadzał odprawy z dowódcami wart oraz zaznajamiał patrole i ronty oficerskie z obiektami oraz rejonami obserwacji i podsłuchu.

Był rzecznikiem kontynuowania oporu, mimo pogarszających się z każdą godziną warunków obrony. Przeciwny podaniu placówki, opowiadał się za dalszą nieprzejednaną walką. Po przekazaniu Niemcom poszczególnych punktów oporu major Sucharski i kapitan Dąbrowski ulokowani zostali w dwóch osobnych pokojach hotelu Ce ntralnego vis-a-vis dworca gdańskiego. Dąbrowski trafił do obozu w Klein Dexe n na Tere nie Prus Wschodnich. Całą okupację przeżył w dwóch oflagach XVIII A w Lienz na terenie Austrii i II C w Woldenbergu (Dobiegniewo). Kres niewoli skończył się, gdy po przymusowej ewakuacji obozu w Woldenbergu w styczniu 1945 roku w miejscowości Detz ich kolumnę odbiła czołówka wojsk radzieckich.

Po wojnie, 30 lipca 1945 roku został powołany do wojskowej służby zawodowej i skierowany do I Samodzielnego Morskiego Batalionu Zapasowego w Gdańsku - Nowym Porcie na dowódcę plutonu oficerskiego. 10 sierpnia 1945 roku zweryfikowany do stopnia majora w korpusie oficerów piechoty Wojska Polskiego. 31 sierpnia 1945 roku w wyniku przeformowania batalionu w szkolny pułk Marynarki Wojennej został szefem sztabu pułku. Na początku 1946 roku został dowódcą kadry Marynarki Woje nnej w ośrodku szkolącym marynarzy poborowych. W czasie akcji politycznej obejmującej cały kraj w związku z referendum 30 czerwca 1946 roku i wyborami do sejmu sformowano tak zwane grupy ochronno-propagandowe. Komendantem ośrodka wyszkolenia tych grup mianowano kmdr. ppor. Dąbrowskiego. W 1947 roku awansowany do stopnia pełnego komandora. Oprócz szkolenia na miejscu, dokonywał także inspekcji powiatowych. W dowód uznania i zaangażowania w akcji wyborczej otrzymał Złoty Krzyż Zasługi.

W marcu 1947 roku został prze niesiony do Ustki. Od 1947 roku był członkiem Polskiej Partii Robotniczej. W 1949 roku zapadł na obustronną chorobę płuc. W wyniku długotrwałej choroby wiosną 1950 roku komisja lekarska stwierdziła uszkodzenie zdrowia powodujące czasową utratę zdolności do pracy zarobkowej. Zgodnie z orzeczeniem komisji lekarskiej został prze niesiony w stan spoczynku. W niezwykle skromnych warunkach zamieszkał wraz z żoną i córką w Krakowie.

Problemy z uzyskaniem jakiejkolwiek pracy spowodowały, że zaczął chałupniczo szyć domowe papcie. Trochę pomagał żonie w sprzedaży prasy w kiosku z gazetami. W czasach stalinowskich choroba i związane z nią leczenie sanatoryjne uchroniły go od prześladowań i represji, jakie stały się udziałem wielu oficerów wywodzących się z przedwojennej kadry. Nadszedł rok 1956, a z nim odwilż polityczna w kraju. Po latach zapomnie nia i upokorzeń został dostrzeżony. W formie rehabilitacji otrzymał jednorazowo kwotę 15 tysięcy złotych.

Zamieszkał z rodziną w innym, większym mieszkaniu. Podjął pracę w Nowohuckim Przedsiębiorstwie Transportowym Budownictwa. W marcu i sierp niu 1957 roku dwukrotnie spotkał się z podkomendnymi z Westerplatte. Z okazji 21. rocznicy wybuchu drugiej wojny światowej przybył na Zjazd Obrońców Wybrzeża do Gdańska.

Zmarł 24 kwietnia 1962 roku w wieku 58 lat. Pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

W 1981 roku z inicjatywy pracowników Transbudu został odsłonięty obelisk ku jego czci w obecności córki Elżbiety Dąbrowskiej-Kumala i przybranego syna - Aleksandra Cichowicza. Szkoły podstawowe w Ustce i Gdańsku - Nowym Porcie oraz szczep harcerski z Zespołu Szkół Chemicznych w Krakowie noszą Jego imię. Przedwojenne odznaczenia: medal Pamiątkowy za Wojnę 1918 - 1921,Medal Pamiątkowy 10-lecia Odzyskania Niepodległości; powojenne - Srebrny Krzyż Orderu VM (1945), Złoty Krzyż Zasługi (1947), Medal za Odrę, Nysę i Bałtyk, Odznaka Grunwaldzka (1946), Medal za Wolność i Zwycięstwo.

3. MIECZYSŁAW SŁABY (1905-1948) - kapitan, dyplom lekarza Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie otrzymał w 1933 roku.

W czerwcu 1939 roku został odkomendorowany do II Batalionu Morskiego w Gdyni-Redłowie, skąd 4 sierpnia 1939 roku przybył na Westerplatte. Mianowany szefem garnizonowej służby zdrowia, przystąpił do szkolenia i organizowania służby sanitarnej, zakładając prowizoryczną izbę szpitalną. W toku codziennych zajęć żołnierskich zapoznał się z terenem półwyspu, systemem obrony i alarmowania, uczestniczył w ćwiczeniach. W czasie obrony Westerplatte udzielał pomocy rannym.

Po kapitulacji wraz z innymi żołnierzami został ulokowany w Hotelu Centralnym w Gdańsku. Po przesłuchaniach, 10 września przewieziony do jednostki pancernej do obozu jenieckiego Stalag I A w Klein Dexe n pod Królewcem. Nie zaprzestał swej działalności lekarskiej i humanitarnej.

Będąc członkiem obozowej komisji lekarskiej, ratował życie wielu polskim żołnierzom - jeńcom oraz cywilom wywiezionym na roboty. Wielu z nich zawdzięcza kpt. Słabemu wolność, gdyż dzięki niemu udało im się wydostać z niewoli i wrócić do rodzin. W obozie jenieckim zachorował poważnie na chorobę wrzodową żołądka. Początkowo leczył się sam, a później został odesłany do szpitala w Królewcu. W niewoli przebywał do zakończenia wojny.

Pod koniec maja 1945 roku powrócił do rodzinnego Przemyśla, gdzie zgłosił się do służby czynnej w Ludowym Wojsku Polskim i gdzie otrzymał nominację na starszego lekarza VIII Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza w Przemyślu. W 1946 roku mianowany szefem służby zdrowia w tej jednostce i awansowany do rangi majora. Dodatkowo pracował społecznie w cywilnej służbie zdrowia.

1 listopada 1947 roku podstęp nie aresztowany pod zarzutem rzekomego naruszenia tajemnicy wojskowej i osadzony w areszcie śledczym. Rozpoczęły się brutalne i wyczerpujące przesłuchania. Po kilku tygodniach potajemnie wywieziony do Krakowa. W areszcie śledczym przebywał przez kilka miesięcy. Trudne warunki i ciężkie przejścia spowodowały zaostrzenie choroby wrzodowej żołądka. Kilka dni przed śmiercią w stanie skrajnego wyczerpania przewieziono go do Szpitala Wojskowego. Nie pomogły transfuzje krwi, nastąpił wewnętrzny krwotok, po którym 15 marca 1948 roku major Mieczysław Słaby zmarł. Przez okres dwóch tygodni jego śmierć była skrzętnie ukrywana. Pochowany został w bezimiennej mogile na Cme ntarzu Wojskowym w Krakowie przy ulicy Prandoty. Grób udało się zidentyfikować tylko dzięki temu, że jedna z pielęgniarek umieściła na mogile własnoręcznie wykonany drewniany krzyżyk z wypalonym jego imieniem, nazwiskiem i datą śmierci.

9 grudnia 1989 roku w Zespole Szkół Medycznych w Gdańsku z udziałem licznej grupy westerplatczyków odbyła się uroczystość związana z nadaniem Szkole im. majora Mieczysława Słabego. Odznaczenia: pośmiertnie - Srebrny Krzyż Orderu VM (1990).

4. STEFAN LUDWIK GRODECKI (1903-1968) - urzędnik cywilny, adiutant komendanta Henryka Sucharskiego.

Przyjęty do pracy w WST na Westerplatte od 1 sierp nia 1934 roku. Pełnił nadzór nad urządzeniami technicznymi, dźwigami w basenie portowym, elektrownią awaryjną, siecią wodociągową i elektryczną na tere nie placówki.

Okres 5,5 letniej niewoli przeżył jako je niec wojenny w Niemczech w Woldenbergu w Oflagu II B.

Od lipca do października 1945 roku pracował w Porcie Gdańskim jako kierownik ruchu portowych urządzeń przeładunkowych. Od listopada 1945 do stycznia 1950 roku w Centrali Zbytu Produktów Przemysłu Węglowego Gdańsk - Gdynia zatrudniony był na stanowiskach: starszego inżyniera ruchu, kierownika technicznego portu węglowego i głównego inżyniera portu. Od stycznia 1950 do kwietnia 1954 roku był naczelnym inżynierem ruchu w Zarządzie Portu Gdańsk - Gdynia. W związku z reorganizacją przedsiębiorstwa portowego w 1954 roku prze niesiony do Warszawy, na stanowisko głównego mechanika w Ministerstwie Żeglugi - Centralnego Zarządu Portów. W czasie pobytu w Gdańsku należał do Związku Polaków a następnie do Stronnictwa Demokratycznego i Związku Obrońców Westerplatte.

W 1948 roku został członkiem organizacji kombatanckiej ZBoWiD. Był żonaty, miał dwoje dzieci.

Zmarł w Warszawie. Odznaczenia: Brązowy Medal Za długoletnią służbę (1938), Srebrny Krzyż Orderu VM (1945), Srebrny Krzyż Zasługi (1946), Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1947), Medal za Odrę, Nysę i Bałtyk (1947), Złoty Krzyż Zasługi (1952), Krzyż Kawalerski Orderu Polonia Restituta (1955), Medal 10-lecia PRL (1955), Złota odznaka Zasłużony Pracownik Morza (1956).

5. ZDZISŁAW KRĘGIELSKI (1912-1987) - podporucznik, na Westerplatte przybył 4 sierpnia 1939 roku.

Dowódca placówki Przystań, zadaniem której było zamknięcie obrony od strony zachodniej na wypadek agresji niemieckiej - niedopuszczenie do przejścia Niemców przez kanał, zamknięcie ogniem basenu oraz związanie się ogniem z wartowniami 1 i 2, w celu uniemożliwienia napastnikowi wejścia na teren WST od strony południowo-zachodniej. Od 8 września 1939 roku przebywał w niewoli niemieckiej, w obozach Lienz w Austrii i Wolde nbergu Oflag II C. 15 marca 1945 roku powrócił do kraju i w kwietniu 1945 roku został zweryfikowany przez Komisję Wojskową w Łodzi do stopnia porucznika i wcielony do Wojska Polskiego. Do 1946 służył w Szkole Specjalistów Morskich Marynarki Wojennej w Gdyni - Oksywiu. W kwietniu 1947 roku został nieoczekiwanie zdemobilizowany. Jako przedwojenny oficer nie miał możliwości uzyskania stałej pracy w przedsiębiorstwach państwowych na wybrzeżu. Wraz z żoną podjęli decyzję przeniesienia się na stałe w rodzinne miejsca zamieszkania, do Poznania. Od kwietnia 1949 roku pracował w Państwowym Przedsiębiorstwie Zjednoczenia Budowlanego w Poznaniu, równocześnie kontynuując naukę w wieczorowym zaocznym technikum budowlanym. Do 1968 roku pracował jako starszy inspektor ds. postępu technicznego i wynalazczości. Następnie pracował jako kierownik komisji wynalazczości w Zjednoczeniu Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Poznaniu. Był członkiem Związku Zawodowego Budowlańców i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Po odejściu na emeryturę w 1976 roku pracował jako rzecznik patentowy. Dzięki niemu została uruchomiona działalność Klubu Techniki i Racjonalizacji w Poznaniu.

Na początku lat 80. Dowództwo Marynarki Wojennej uhonorowało go stopniem komandora porucznika w stanie spoczynku.

Zmarł 31 lipca 1987 roku. Spoczywa na miejscowym cmentarzu w Poznaniu. Pozostawił córkę.

Odznaczenia: Srebrny Krzyż Orderu VM (1945), Medal 10-lecia, Złoty Krzyż Zasługi, Odznaka Przodownika Pracy, Medal XX-lecia PRL, Złota Odznaka Związków Zawodowych, Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1946), Medal za Odrę, Nysę i Bałtyk (1946), Odznaka Grunwaldzka

(1946).

6. JAN GRYCZMAN (1898-1985) - chorąży, w czasie obrony z-ca dowódcy placówki Prom w pierwszej fazie, a po wycofaniu wartowni nr 1. Ranny i kontuzjowany.

Z Westerplatte przewieziony do obozu w Austrii w Alpach, następnie do Woldenbergu Neumerk, Oflag II C, gdzie był do lutego 1945 roku. Po zlikwidowaniu obozu w wyniku zbliżającego się frontu, wraz z jeńcami został przepędzony w głąb Rzeszy. Po wyzwoleniu 12 marca 1945 roku stanął przed komisją rejestrującą oficerów Armii Polskiej powracających z niemieckich obozów jenieckich. Na mocy oświadczenia nr 174 w rejonowej Komisji Uzupełnień w Jarosławiu otrzymał skierowanie do Oficerskiej Szkoły Inte nde ntury w Lublinie. Po jej ukończeniu pełnił funkcję kwatermistrza w Modlinie i w pułku saperów we Włocławku. W Grudziądzu został zastępcą kwatermistrza dywizji. Na emeryturę odszedł z wojska 9 kwietnia 1954 roku w stop niu kapitana.

W cywilu rozpoczął pracę w Odlewni i Emalierni w Grudziądzu jako kierownik transportu. W Nowej Dębi objął stanowisko prezesa Spółdzielni Inwalidów. W wyniku wylewu krwi do mózgu został sparaliżowany. Miał podłączony do serca stymulator. Zmarł 19 lipca 1985 roku w Domu Weterana

ZBoWiD w Warszawie. Miał żonę i dwoje dzieci.

Odznaczenia: Brązowy Krzyż Zasługi (1926), Medal Za długoletnią służbę (1938), Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1946), Srebrny Medal Zasłużonym na Polu Chwały (1947), Srebrny Krzyż Orderu VM (1953), Odznaka Grunwaldzka (1960).

7. PIOTR BUDER (1907-1957) - plutonowy zawodowy, latem 1938 roku odkomenderowany na Westerplatte, dokąd przybył 20 września w składzie 71-osobowej załogi, stanowiącej wymienny pluton wartowniczy.

Na liście przybywających figurował jako trzeci plutonowy zawodowy. Brał udział w obronie jako dowódca wartowni nr 1. Wzięty do niewoli niemieckiej do Stalagu I A. Z karty ewidencyjnej nr 10490 PCK Paryż dowiadujemy się o dalszych jego losach po wojnie.

6 lipca 1945 roku przybył do PCK Lublin, stamtąd wyjechał do Krakowa, by 25 sierpnia zameldować się w PCK w Gdyni. Z Gdyni udał się do Mławy a następnie do Poznania. Wędrówki w placówkach PCK miały za cel odszukanie w transportach repatriacyjnych z Wileńszczyzny - rodziny. Na stałe osiadł w Warszawie po zawarciu związku małżeńskiego.

Ostatni raz był w Gdańsku na zjeździe westerplatczyków 1957 roku, który zakończył się tragicznie. Nocą, podczas długich rozmów z kolegami, w hotelu garnizonowym we Wrzeszczu, z nadmiaru wzruszeń jego serce nie wytrzymało. Zjazd przedłużono o dwa dni. 4 września 1957 roku 68 przybyłych na spotkanie westerplatczyków wzięło udział w ostatniej drodze swojego kolegi. O godzinie 16.00 z kostnicy przy szpitalu Akademii Medycznej w Gdańsku odbyła się eksportacja zwłok na Cmentarz Zasłużonych na Zaspie.

Odznaczenia: pośmiertnie - Srebrny Krzyż Orderu VM (1990), odznaka honorowa Za zasługi dla Miasta Gdańska, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodze nia Polski (1967), Medal Za udział w wojnie obronnej 1939 (1982), pośmiertnie - Srebrny Krzyż Orderu VM (1990). Dyplomy: Za walkę z najeźdźcą

niemieckim o Polskę, wolność i lud (1945); Za ofiarną pracę społeczną i aktywny udział w kampanii

wyborczej do Rad Narodowych; Za wkład pracy przy mobilizacji mieszkańców dzielnicy do czynów społecznych (1955); Dyplom uznania Prezydium Rady Narodowej w Gdańsku za pracę społeczną w rolnictwie (1956); Za aktywny udział w kampanii wyborczej do Rad Narodowych w Gdańsku (1958); Zasłużył się dobrze w walce o sprawę polską w b. Wolnym Mieście Gdańsk (1958).

8. EDMUND SZAMLEWSKI (1917-1982) - kapral zawodowy, Służbę na Westerplatte pełnił od 20 września 1938 roku.

W czasie obrony był dowódcą placówki Wał przy bramie kolejowej. Kontuzjowany. Po kapitulacji wywieziony do obozu jenieckiego w Dulke w Nadrenii. 18 grudnia 1941 roku z III grupą narodowości niemieckiej pracował w kolejnictwie jako robotnik w pociągu roboczym (Bauzug) w Grudziądzu.

15 września 1944 roku został wcielony do armii niemieckiej i skierowany na front wschodni. 7 maja 1945 roku wzięty do niewoli rosyjskiej. 22 czerwca 1945 roku w okolicach Rygi zwolniony do domu. Po zrehabilitowaniu zatrudniony był w kolejnictwie w charakterze zwrotniczego. Od stycznia 1946 roku do 1968 roku był dyżurnym ruchu. Od 1969 roku ze względu na zły stan zdrowia przeniesiony do biura technicznego. Odszedł na emeryturę 1 marca 1977 roku. Od 1956 roku był członkiem PZPR a od 1970 roku I sekretarzem POP do momentu przejścia na emeryturę w marcu 1977 roku. Miał pięciu synów oraz córkę.

Zmarł 1 sierpnia 1992 roku. Pochowany na Cme ntarzu Komunalnym w Iławie przy ul. Ostródzkiej.

Odznaczenia: Medal za Odrę, Nysę i Bałtyk (1957), Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1959), Odznaka Grunwaldzka (1960), Krzyż Walecznych (1961), Krzyż Kawalerski Odrodze nia Polski (1974), pośmiertnie - Srebrny Krzyż Orderu VM (1990).

9. BERNARD RYGIELSKI (1910-1984) - mat zawodowy, na Westerplatte przybył 6 lutego 1939 roku. W czasie działań obronnych - dowódca placówki Fort.

Podczas bombardowania w dniu 2 września - ranny i kontuzjowany. W niewoli niemieckiej przebywał w obozach: Stalag I A, I B, VI C, VI - J, VI - K. Z ostatniego stalagu pośród dwustu jeńców rosyjskich i stu polskich skierowany do pracy przy sprzęcie bojowym. Na początku 1945 roku przedostał się na Zachód i został wcielony do Polskiej Marynarki Woje nnej stacjonującej w Wielkiej Brytanii.

Pływał na ORP Conrad. Do Polski wrócił w 1947 roku na ORP Błyskawica. Od 1947 do 1949 roku służył w Marynarce Woje nnej w Jednostce Wojskowej Nr 5421 - jako motorzysta okrętowy. We wrześniu 1950 roku podjął pracę w Przedsiębiorstwie Robót Czerpalnych i Podwodnych w charakterze motorzysty. Na emeryturę odszedł w 1972 roku. Od 1974 roku był przewodnikiem oprowadzającym turystów po wnętrzach odrestaurowanej wartowni nr 1 na Westerplatte. Miał trzech synów i córkę. Zmarł 3 grudnia 1984 roku.

Odznaczenia: Brązowy Krzyż Zasługi (1947), Srebrny Krzyż Orderu VM (1960), Odznaka Grunwaldzka (1960).

10. EUGENIUSZ GRABOWSKI (1914 - 2001) - kapral nadterminowy, na Westerplatte przybył jako działonowy 30 lipca 1939 roku.

W czasie obrony był dowódcą działa artyleryjskiego, a po jego rozbiciu zajął stanowisko ogniowe z lekkim karabinem maszynowym i granatami ręcznymi z obstrzałem na basen, bramę kolejową i morze, dla wypełnienia luki po utracie zbombardowanej wartowni nr 5. Ranny odłamkiem w głowę i kontuzjowany. Do niewoli jenieckiej trafił do obozu Stalag I A.

Po wyzwoleniu pierwszym zajęciem była praca na roli w Kramarzewie. W grudniu 1945 roku osiadł na stałe w Kowarach pracując w handlu. W 1950 roku ukończył kurs handlowy zorganizowany przez Instytut Wiedzy Zawodowej w Jele niej Górze. Przeszedł wszystkie szczeble handlowca w gospodarce uspołecznionej. Był kierownikiem sklepu, kierownikiem restauracji, kierownikiem stołówki, wiceprezesem zarządu ds. handlu i usług, wreszcie w lipcu 1963 roku został prezesem tegoż zarządu. W 1974 roku został dyrektorem oddziału Społem w Kowarach i z tego stanowiska odszedł na emeryturę. Nominację na stopień ppor. rezerwy w stanie spoczynku otrzymał w 1989 roku i rentę inwalidy wojennego w 1990 roku. Społecznik. Od 1977 roku Eugeniusz Grabowski z powodu złego stanu zdrowia mieszkał u synowej w Wałbrzychu.

Zmarł 11 maja 2001 roku w Wałbrzychu. Pozostawił dwoje dzieci. Żona z córką Ewą wyemigrowały do USA i mieszkają w Chicago. Od 1992 roku przebywa tam syn Jacek.

Odznaczenia: Odznaka Spółdzielczości Ruchu, Odznaka 15-lecia Wyzwolenia Dolnego Śląska,

Odznaka Grunwaldzka, Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego. Medal 30-lecia Polski Ludowej,

Medal Za udział w wojnie obronnej 1939 (1981), odznaka honorowa Zasłużony dla Miasta Gdańska

(1984, Srebrny Krzyż Orderu VM (1989), Medal 1000-lecia Miasta Gdańska (1997).

11. KAROL SZWEDOWSKI (1889-1941) - 4 kwietnia 1934 roku przybył z Legionowa do Gdańska i został przyjęty przez Komendanta WST do pracy przy konserwacji budynków.

Do jego obowiązków należało: 1) przystąpić niezwłocznie dokrycia dachu nad kaplicą w domu kuracyjnym od strony zachodniej, a następnie od strony wschodniej filcem bitumicznym na lepik 2) krycie dachu j.w. na magazynie mundurowym od strony północnej 3) budowa nowego pieca do ogrzewania w pralni 4) przebudowa piwnicy do ogrzewania w sali jadalnej kasyna podoficerskiego. Sezonowo, przy pracach budowlanych był zatrudniony do 1939 roku.

W czasie obrony w dniach 1-7 września udzielał pomocy rannym i walczącym żołnierzom. Początkowo uważano, że zginął w obozie Stutthof, dokąd zabrano część pracowników kontraktowych. Tymczasem drugi archiwalny dokument temu zaprzecza. Świadectwo śmierci wydane na podstawie ksiąg metrykalnych z dnia 31 sierpnia 1941 roku w Guberni Generalnej w Legionowie (nr akt 105 rok 1941) ustala, co następuje: Karol Szwedowski mając 52 lata, syn Jacentego i Józefy, umarł w Legionowie na Bukowcu dnia 30 sierpnia 1941 roku, nie pozostawił po sobie żony.

12. ADOLF PETZELT (1906-1939) - plutonowy zawodowy, na Westerplatte przybył w 1937 roku w stopniu kaprala.

1 kwietnia 1939 roku mianowany plutonowym. W czasie obrony był dowódcą wartowni nr 5. Poległ na Westerplatte 2 września podczas nalotu sztukasów niemieckich.

13. WŁADYSŁAW DEIK (1901-1986) - pracownik kontraktowy, sierżant rezerwy.

W 1937 roku został zatrudniony na Westerplatte jako pracownik cywilny. Brał udział w obronie WST w obrębie toru kolejowego nad kanałem jako sierżant rezerwy. Po poddaniu został skierowany przez Niemców do porządkowania terenu placówki. Pracował w różnych firmach budowlanych w Gdańsku do 1942 roku. Za namową majstra Niemca dobrowolnie zgłosił się do pracy na terenie Niemiec. Przez cztery miesiące pracował w Berlinie, następnie został skierowany w ramach Organization Todt na front wschodni. Jesienią 1944 roku wraz z cofającymi się wojskami niemieckimi dotarł do Czechosłowacji. W lipcu 1944 roku zwolniony z obozu pracy w Tabor,

powrócił do Gdańska. Pracował jako kierowca autobusowy w PKS-ie.

Udzielał się społecznie. Zmarł 12 listopada 1986 roku. Został pochowany na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku - Wrzeszczu.

Odznaczenia: medal za Odrę, Nysę i Bałtyk (1945), Srebrny Medal Zasłużonym na Polu Chwały (1960), Odznaka Grunwaldzka (1960), Odznaka honorowa Za zasługi dla Miasta Gdańska, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodze nia Polski (1967), Medal Za udział w wojnie obronnej 1939 - (1982), pośmiertnie: Srebrny Krzyż Orderu VM (1990).

14. LEON PAJĄK (1909-1990) - porucznik W czasie obrony Westerplatte był dowódcą placówki Prom.

Ciężko ranny już w pierwszych godzinach walki. Od 8 września 1939 roku do 24 stycznia 1940 roku przebywał w szpitalu w Gdańsku. Następnie skierowany do szpitala obozowego w Stalagu I A w Prusach Wschodnich. Od 20 marca 1940 do 5 maja 1942 roku przebywał w obozie jeńców wojennych w Oflagu XII A w Hadamarze. Od maja 1942 roku aż do zakończenia wojny w Oflagu VII A w Murnau. 26 lipca 1945 roku wstąpił do II Korpusu we Włoszech i pełnił funkcję dowódcy kompanii: 4 miesiące w Grottamarze, 5 miesięcy w Falkamarze i 3 miesiące w Rzymie. We wrześniu 1946 roku przetransportowany do Wielkiej Brytanii, gdzie zgłosił się na powrót do kraju.

5 grudnia 1946 roku statek handlowy Ave Marine wpłynął do portu w Gdańsku i zacumował w kanale portowym vis-a-vis Westerplatte. Por. Leon Pająk dostrzegł na nabrzeżu portowym kordon straży portowej i wagony towarowe. W jednym z nich został przewieziony do obozu w Narwiku i zamknięty w baraku. Po rutynowym badaniu dokonanym przez kapitana Wojska Polskiego, następnego dnia z kartą repatriacyjną i biletem kolejowym udał się do Kielc. W 1947 roku rozpoczął pracę w Kieleckich Zakładach Wyrobów Metalowych. Przepracował w tych zakładach 25 lat. Rozpoczynał od referenta kończąc na stanowisku kierownika działu obsługi eksploatacji.

Od 1956 roku, gdy nastąpiła w kraju tzw. popaździernikowa odwilż, włączył się w nurt życia społecznego, pełniąc różne funkcje w Miejskiej Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Kielcach. Jako radny był przewodniczącym Komisji Zdrowia, Spraw Socjalnych i Ochrony Środowiska.

Od 1957 roku działał w organizacji kombatanckiej ZBoWiD, sprawując w niej funkcję prezesa zarządu wojewódzkiego w Kielcach i członka Rady Naczelnej w Warszawie. Od 1958 roku członek Prezydium i z-ca przewodniczącego Zarządu Wojewódzkiego Związku Inwalidów Wojennych w Kielcach. Od 1960 roku z-ca przewodniczącego Miejskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. W 1960 roku zapoczątkował pierwszą ewidencję żyjących westerplatczyków.

Posiadał rentę inwalidy wojennego. W 1989 roku awansowany do stopnia komandora Marynarki Wojennej. Zmarł w drodze do szpitala 26 listopada 1990 roku. Pochowany na cmentarzu parafialnym w Kielcach.

Odznaczenia: Srebrny Krzyż Orderu VM (1957), Odznaka Grunwaldzka (1960), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodze nia Polski (1964), Brązowy Medal Za zasługi dla obronności kraju (1969), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1971), Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1972), Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974), Srebrny Medal Za zasługi dla obronności kraju (1975), Medal Komisji Edukacji Narodowej (1977), Sztandar Pracy, II klasy (1978), Medal Za udział w wojnie obronnej 1939 - (1981), odznaka honorowa Za zasługi dla Miasta Gdańska (1984).

15. JÓZEF KITA (1915-1939) - legionista, przeniesiony do WST na Westerplatte z 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach 17 marca 1939 roku.

Poległ drugiego dnia obrony pod gruzami zbombardowanej wartowni nr 5. Miejscem jego upamiętnienia jest Cmentarzyk Poległych na Westerplatte.

Odznaczenia: pośmiertne - Srebrny Krzyż Orderu VM (1945).

materiały dystrybutora
Dowiedz się więcej na temat: Tajemnica Westerplatte
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy