Reklama

"Święta góra": OPIS FILMU

Alexandro Jodorowski nie tylko napisał i wyreżyserował Świętą Górę, ale również w niej wystąpił, skomponował muzykę, zaprojektował scenografię i kostiumy. Film został wyprodukowany przez firmę ABKCO Allena Kleina, menedżera Beatlesów. Po sukcesie Kreta Jodorowski zyskał uznanie Johna Lennona, który wspólnie z Yoko Ono postanowił wyłożyć pieniądze na kolejny film reżysera. Z budżetem 1,5 mln dolarów była to w tamtym czasie najdroższa produkcja meksykańska w historii. W 1973 film zagościł na wielu międzynarodowych festiwalach filmowych oraz był wyświetlany na kilku pokazach w Nowym Yorku i San Francisco. Reakcje były dosyć stonowane, a film nie trafił do szerokiej dystrybucji, gdyż Klein obawiał się, że nie jest wystarczająco komercyjny. Dopiero w 2006 razem z Kretem został pokazany w Cannes, a w 2007 roku oba filmy objechały Stany Zjednoczone i zostały wydany na DVD.

Reklama

W Świętej Górze Jodorowski kontynuuje swoją krytykę społeczeństwa oraz poszukiwania duchowego oświecenia, tutaj w formie mistycznej wędrówki. Znacznie ostrzej niż w poprzednich filmach reżyser atakuje religię chrześcijańską, kulturę konsumpcyjną i systemy polityczne świata, zwłaszcza obu Ameryk. Inspiracją do filmu było Wejście na górę Karmel Jana od Krzyża oraz Mount Analogue: A Novel of Symbolically Authentic Non-Euclidean Adventures in Mountain Climbing Rene Daumala, ucznia Gurdżajewa. Daumal zmarł przed ukończeniem swojej alegorycznej powieści, ale zaimprowizowane przez Jodorowskiego zakończenie filmu dopełnia dzieło pisarza. Film jest pełen alchemicznych iluzji, symboli Tarota, przemyśleń egzystencjalnych, krwi, przemocy, nagości, świętokradczych scen i perwersyjnego piękna.

Ukrzyżowany przez dzieci, a następnie wyratowany przez beznogiego karła złodziej wędruje przez miasto Meksyk. Z wyglądu przypomina Chrystusa, szybko zostaje uznany za Mesjasza. U kresu swej wędrówki dociera na szczyt wieży, do królestwa Alchemika (w tej roli sam Jodorowski). Tam zostaje przedstawiony grupie wybrańców, reprezentujących różne dziedziny życia. Pod wodzą Alchemika mają za zadanie odnaleźć Świętą Górę, na której szczycie mieszka 9 nieśmiertelnych, zabić ich i przejąć władzę nad światem. Wyruszają w wędrówkę, podczas której przechodzą serię psychicznych i fizycznych prób, by móc doznać mistycznego oświecenia i wykonać zadanie.

Święta Góra to bardziej pewna abstrakcyjna idea i seria częstokroć luźno powiązanych obrazów, niż konkretna, linearnie opowiedziana historia. Film zadaje więcej pytań, niż udziela odpowiedzi. Przez wielu uznawany za groteskowy, obsceniczny i szokujący. Pierwotnie postać złodzieja miał zagrać George Harrison, ale z powodu bardzo bezpośredniej sceny nagości, której Jodorowski nie zgodził się wyciąć ze scenariusza, musiał wycofać się z projektu. W trakcie zdjęć Jodorowski musiał przenieść się z Meksyku do Nowego Jorku po tym, jak jego rodzina zaczęła dostawać pogróżki w związku z treścią filmu.

(Fragmenty książki Anarchy and Alchemy: The Films of Alejandro Jodorowsky, autorstwa Bena Cobba [Creation Books, 2007], tłum. z ang. Katarzyna Orysiak)

MOUNT ANALOGUE

W grudniu 1970 roku podczas promocji Kreta w Nowym Jorku Jodorowski oświadczył, że następny projekt zrealizuje "na podstawie świętego Jana od Krzyża, który napisał książkę o górze Karmel... Film będzie o wspinaczce na górę traktowanej jako duchowa inicjacja". Wejście na górę Karmel bez wątpienia zainspirowała reżysera do zrobienia filmu, w którym droga do oświecenia wiedzie pod górę. Jednakże podstawą scenariusza stała się mało znana francuska powieść.

Mount Analogue (której dodano zgryźliwy podtytuł: A Novel of Symbolically Authentic Non-Euclidean Adventures in Mountain Climbing - Powieść o symbolicznie autentycznych nieeuklidesowych przygodach podczas górskiej wspinaczki) René Daumala jest najważniejszym źródłem pomysłów Jodorowskiego zawartych w Świętej Górze. Powieść, oparta na duchowych naukach Gurdżijewa, opowiada historię podróży w poszukiwaniu mitycznej góry. Ośmiu odkrywców porzuca wszystko to, co do tej pory było dla nich najcenniejsze, by podążać za charyzmatycznym liderem.

W Świętej Górze Jodorowski wykorzystał wstęp i fabułę książki, niekończące się opisy scenerii, a nawet sposób, w jaki Daumal przedstawił bohaterów. Pisarz zmarł nagle w maju 1944, nie ukończywszy Mount Analogue i nie wyjawiając tajemnic, które skrywa wierzchołek góry. Jodorowski w pewnym sensie też pozostawia swój film niedokończony: "U kresu wieczności... wszystkie tajemnice zostaną wyjawione. Wtedy je poznamy. Pewnego dnia poznamy brakujący element... poznamy to, czego René Daumal nie napisał w Mount Analogue... co zamierzał napisać, i co znalazł na szczycie góry".

ALCHEMIK

Święta Góra jest pełna alchemii. Jodorowski gra rolę Alchemika zarówno jako aktor, jak i jako reżyser: zaprojektował film na wzór alchemicznego eksperymentu. Wędrówka Złodzieja odzwierciedla kolejne etapy alchemicznej transmutacji. On sam jest podstawowym metalem, który zostaje przemieniony w złoto; elementem 'ziemskim' przeobrażonym w element 'boski'. Na początku filmu bohater jest niemoralnym pijakiem bez wiary. Znajduje się w alchemicznym stanie gnicia, na ekranie symbolizowanym przez ropuchę.

Pierwszy etap oczyszczenia Złodzieja następuje poprzez spotkanie z Alchemikiem i jego asystentką (...), której charakterystyczne kolczyki to odwrócone symbole Merkurego. W alchemii metalem tej planety była rtęć, uważana za niezbędną do produkcji złota. W starannie skonstruowanym aparacie do destylacji Alchemik i jego asystentka przerabiają ekskrementy Złodzieja w złoto. Alchemik zaprasza Złodzieja by przyłączył się do jego misji odnalezienia Świętej Góry. Podczas podróży Złodziej przechodzi proces degradacji: musi uwolnić się od wewnętrznego demona i przejść transformację. W finale filmu transformacja Złodzieja-degenerata w postać Chrystusa dobiega końca.

Pozostali członkowie grupy również przechodzą transformację z metalu podstawowego w złoto. Z jednej strony metaforycznie, gdyż rozpoczynają swoją filmową podróż jako socjopatyczne ikony kapitalizmu, ale do szczytu Świętej Góry docierają oczyszczeni (poprzez pozbycie się swoich fortun) i zdegradowani (przez pozbycie się swoich poprzednich osobowości). Z drugiej strony również symbolicznie. Podczas prezentacji członków grupy, każdemu z nich przypisana jest planeta. Historycznie rzecz biorąc, alchemia i astrologia zawsze były ze sobą ściśle związane. Każda z siedmiu planet układu słonecznego znanego starożytnym kojarzona była z konkretnym metalem. Ich alchemiczne symbole wzięto bezpośrednio z astrologii. A zatem Fon to Wenus (miedź), Isla to Mars (żelazo), Klein to Jowisz (cyna), a Sel to Saturn (ołów). Trzem pozostałym bohaterom przypisano planety nie znane starożytnym: Berg to Uran (uran), Axon to Neptun (neptun), a Lut to Pluton (pluton). Członkowie grupy, poprzez wędrówkę z Alchemikiem, tracą swoje indywidualne (oraz metali im przypisanych) właściwości.

Jednakże Jodorowski chciał od Świętej Góry czegoś więcej, niż tylko transformacje pokazane na ekranie. Reżyser miał nadzieję, że film zmieni albo oświeci jego widzów. "Kiedy tworzysz psychodeliczny film, nie chodzi o to, by stworzyć obraz, który pokaże wizje osoby, która wzięła pigułkę; chodzi o to, by wyprodukować pigułkę".

UPADEK

Święta Góra została ukończona tuż przed ostatecznym terminem zgłaszania filmów do MFF Cannes 1973, i została tam pokazana poza konkursem. Obraz został zignorowany przez większość festiwalowej prasy i jego producent, Allen Klein, stracił do niego przekonanie. (...) Inauguracja Świętej Góry miała miejsce 29 listopada 1973 w Nowym Jorku, ale tylko na piątkowych i sobotnich nocnych pokazach. Klein twierdził, że ma to na celu uchronić Jodorowskiego przed krytykami. Plan zadziałał i Święta Góra stała się kultowa w pewnych kręgach oraz dobrze się sprzedawała przez godny podziwu okres 16 miesięcy, ostatecznie schodząc z ekranów w kwietniu 1975.

Współpraca pomiędzy Kleinem i Jodorowskim mogłaby zaowocować artystycznym sukcesem, może nawet dobrze przyjętym przez krytykę. Niestety, plany na kolejny film przerodziły się w dyskusję, która sprawiła, że Kret i Święta Góra były niedostępne dla widzów przez następne 30 lat.

Po takich filmach jak Głebokie gardło (Deep Throat, 1972) oraz The Devil in Miss Jones (1972) Gerarda Damiano, czy Za zielonymi drzwiami (Behind the Green Door, 1973) braci Mitchell kręcenie filmów porno stało się dochodowym interesem. Klein chciał by Jodorowski nakręcił adaptację sado-erotycznego bestsellera z 1954 The Story of O Pauline Réage. Obaj spotkali się w Londynie by przedyskutować szczegóły. Jak relacjonował Jodorowski: "Postawiłem na jednej szali moją artystyczną integralność, a na drugiej sławę i bogactwo. Po pół godzinie podjąłem decyzję". Jodorowski wyszedł ze spotkania i poleciał prosto do Nowego Jorku, zostawiają Kleina bliskiego apopleksji.

Klein poprzysiągł sobie, że Kret i Święta Góra, do których prawa posiadał, nigdy więcej nie ujrzą świata dziennego. To była wyraźna kara dla Jodorowskiego: Klein chciał pogrzebać oba filmy. Wszelkie prośby ze strony festiwali filmowych o użyczenie kopii na pokazy były odrzucane. Jodorowski, ze swojej strony, publicznie aprobował wszelkie bootlegi i wspierał ich nielegalną dystrybucję. Rezultatem tego była prawna bitwa, zakończona w 2004 kiedy to syn Kleina, Jody, zadzwonił do Jodorowskiego i wynegocjował pojednanie. Dopiero w podeszłym wieku dwaj zapiekli wrogowie postawili sztukę przed dzielącymi ich różnicami.

materiały dystrybutora
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy