"Janosik. Prawdziwa historia": PRAWDZIWA HISTORIA JANOSIKA

Żył na przełomie XVII i XVIII wieku, a jego zbójecka działalność trwała niecałe dwa lata, od 1711 do 1713 roku. Janosik urodził się prawdopodobnie 25 stycznia 1688 roku - to data, która jest wpisana w jego metrykę chrztu z 16 maja 1688 roku. Umarł powieszony za żebro w 1712 roku.

Rodzicami Janosika byli Michał Janosik i Barbara Cingelova. Janosik miał starszego brata Jana i młodszą siostrę Barbarę. Urodził się prawdopodobnie we wsi Terchova, po słowackiej stronie Tatr. Jako młodzieniec Janosik najprawdopodobniej brał udział w antyhabsburskim powstaniu pod wodzą Franciszka Rakoczego, które wybuchło w 1703 roku na ziemiach węgierskich. Po upadku powstania wrócił do rodzinnej wsi, aby zająć się gospodarstwem. Długo jednak nie gospodarzył, gdyż wkrótce wstąpił do wojska cesarskiego.

Podczas służby w wojsku został przydzielony do oddziału stacjonującego na zamku w Bytczy, gdzie więziono groźnych przestępców. Tam poznał niejakiego Tomasza Uhorczyka, znanego wówczas zbójnika. Uhorczyk uciekł z więzienia, a Janosik po opuszczeniu wojska w 1711 roku przystał do jego zbójeckiej bandy.

Od tej chwili rozpoczęła się zbójecka działalność Janosika. Jako doświadczony i zaprawiony w bojach, ze zdolnościami organizacyjnymi, Janosik został przywódcą bandy. Ze swoją grupą działał na pograniczu węgiersko-polskim, a ofiarami jego napadów byli głównie kupcy, bogaci arystokraci, ale także posłańcy pocztowi i inne przypadkowe zamożniejsze osoby.

26 października 1712 roku Janosik został schwytany i osadzony w wiezieniu, z którego po przekupieniu strażników zdołał uciec. Poszukiwany za liczne rozboje, wiosną 1713 roku znów trafił do więzienia. Przebieg procesu, który odbył się 16 i 17 marca 1713 roku, znany jest dzięki zachowanym do dziś protokołom sądowym. Sąd w składzie przewodniczącego, oskarżyciela i obrońcy, który wygłosił dwie mowy obronne za uniewinnieniem więźnia, skazał Janosika na karę śmierci przez powieszenie na haku.

Mimo tortur Janosik nie przyznał się do morderstw, które mu zarzucano. Wyrok wykonano najprawdopodobniej następnego dnia po procesie, czyli 18 marca 1713 roku. Janosik zginął powieszony za żebro.

Janosik stał się legendą i symbolem walki z uciskiem zarówno w tradycji polskiej, jak i słowackiej. Liczne legendy i opowieści o Janosiku stały się integralną częścią historii, muzyki, sztuk wizualnych obu narodów, przesiąknęły do sąsiadujących kultur i tradycji. Legenda Janosika była przywoływana wielokrotnie w historii, m. in. podczas procesu uzyskiwania niepodległości przez Słowację, była także inspiracją dla wielu polskich i słowackich artystów.