"Holy Motors": LEOS CARAX
Reżyser - obok Jeana-Jacquesa Beineixa i Luca Bessona -jest kojarzony z tzw. cinéma du look, francuskim neobarokiem lat 80. i wczesnych 90. XX wieku, jednym z najciekawszych zjawisk we francuskim i światowym kinie. Na scenie pojawili się wtedy nowi wonderboys: Beineix (Diva, Księżyc w rynsztoku, Betty), Besson (Ostatnia walka, Subway, Wielki błękit) i właśnie Carax (Boy Meets Girl, Zła krew), zrywający z naturalizmem francuskiej kinematografii. Nie zmierzali co prawda do identycznych celów, ale w pełnym sprzeczności, złożonym, otwartym na wizualne realia swojego czasu (wideo, klipy, komiks, reklama, moda) pomyśle na kino okazali się podobni. Charakterystyczna dla nich niedbała elegancja, wyrafinowana brzydota, heterogeniczność stylu uczyniła z dotychczasowych skaz nowy system estetyczny. U twórców francuskiego neobaroku, jak zauważył Raphaël Bassan "można znaleźć , w różnym stopniu, podwójny efekt przyjemności i prawdy. Warto zauważyć, że ci filmowcy są obłudnie atakowani za efekt przyjemności (formalizm zwany chaotycznym), jakiej dostarczają ich filmy. Zwalnia to krytykę od zdrapywania pozorów, ponieważ kryje się tam wizja bardzo (za bardzo) pesymistyczna społeczeństwa lat osiemdziesiątych."
Léos Carax, właściwie Alexandre Oscar Dupont, urodził się w 1960 roku w Suresnes - komunie na przedmieściach Paryża. Jako dwudziestolatek po ukończeniu studiów na VII Paryskim Uniwersytecie i American College w Paryżu realizował krótkometrażowe filmy i współpracował z kultowym magazynem filmowym "Cahiers du Cinéma" pod redakcją Serge'a Daney. Przybrał wtedy artystyczny pseudonim - LéosCarax - anagram, pochodzący od jego dwóch imion. Jego pierwszym opublikowanym krytycznym tekstem była pozytywna recenzja reżyserskiego debiutu Sylvestra Stallone, Paradise Alley (1978), doceniająca rodzaj warsztatowego reżimu, którego Carax zawsze wymagał od kina i filmowców. Niedługo potem nakręcił swoje pierwsze krótkometrażówki: La fillerevee (1978) i Strangulation Blues (1980), nagrodzoną Grand Prix dla krótkiego metrażu na Hy?res Festival w 1981 roku. Wystąpił jako aktor u Godarda (King Lear) i Philippe'aGarrela (Lesministeres de l'art). Trzy lata zajęła mu realizacja pełnometrażowego debiutu - czarno-białego filmu Boy Meets Girl (1984), inspirowanego niemymi filmami Jeana Cocteau i twórczością Jean-Luca Godarda, z Denisem Lavantem i Mireille Perrier w głównych rolach. Film miał premierę na festiwalu w Cannes, gdzie otrzymał Nagrodę Młodych dla najlepszego filmu francuskiego, a reżyser został obwołany przez krytykę spadkobiercą Nowe Fali. Carax opowiada w nim o młodym mężczyźnie - Alexie, który właśnie rozstał się ze swoją dziewczyną. Z tego powodu popada w depresję. Pewnego dnia poznaje aktorkę, która właśnie porzuciła swojego kochanka. Oboje próbują się odnaleźć w nowej sytuacji i zapomnieć o okrucieństwie codziennego życia. Lavant - Alex zapoczątkował tu z Caraxem istnienie duetu aktora/postaci i reżysera, porównywalnego z najsłynniejszymi, takimi jak: John Ford-John Wayne, Jean-Pierre Léaud - François Truffaut, Lee Kang-Sheng - Tsai Ming-Liang, Emin Toprak - Nuri Bilge Ceylan, Gabino Rodríguez - Nicolás Pereda.
"(...) intryga jest tutaj właściwie pretekstem do cyzelowania w filmowej (zmysłowej) formie sytuacji, zdarzeń, obserwacji, których banalność tylko wnosi do nich poetycki wymiar. Dla Caraxa ten banalny świat jest światem intensywnym i jego żartobliwie ironiczne i wnikliwie współczujące spojrzenie wpisuje się w tę samą perspektywę, co spojrzenie Chantal Akerman czy Jima Jarmuscha. (...) film ten jest bardziej zapisem olśniewających chwil aniżeli opowiadaniem jakiejś anegdoty; próbą zerwania z fabułą i rozpoczęcia od nowa." - pisał krytyk, Carl-JohanMalmberg.
Skandal przetarł młodemu twórcy drogę w filmowym biznesie, pozwalając mu na realizację następnego dzieła - Złej krwi (1986) ze wspaniałym aktorskim kwartetem: Julie Delpy, Juliette Binoche, Michel Piccoli i Denis Lavant. Film otrzymał Złotego Niedźwiedzia oraz Nagrodę Alfreda Bauera za innowacyjność na MFF w Berlinie w 1987 roku. Potwierdzeniem reżyserskiego talentu Caraxa stały się jego kolejne, wzbudzające emocje filmy: Kochankowie z Pont-Neuf (1991) i Pola X (1999). Po 13 latach milczenia reżyser powraca z Holy Motors, wybuchowym wodewilem z Denisem Lavantem w głównej roli, filmem, który już zyskał miano kultowego.
Léos Carax: "Kiedy kończyłem szkołę, zacząłem grywać w bilard elektryczny i stałem się wręcz nałogowcem. Lubiłem szczególnie jeden automat w pewnej kawiarni. Była tam dziewczyna imieniem Florence, która mi się podobała, ale dopóki chodziłem do szkoły, nie zagadnąłem jej ani razu. Wyobrażałem sobie, że realizacja filmów umożliwi mi kontakt z innym urządzeniem mechanicznym, jakim jest kamera, a także z tą dziewczyną. Zatrudniłem się jako rozlepiacz plakatów i zwędziłem w mojej firmie forsę, za którą kupiłem szesnastomilimetrową kamerę Bolex. Znalazłem faceta, który potrafił ją obsługiwać i poprosiłem innego, żeby zapytał Florence, czy zagra w filmie według mojego scenariusza. W rzeczywistości żadnego scenariusza nie było. Zaczęliśmy od sceny, w której dziewczyna budzi się z koszmaru, naga. Była mocno wystraszona, tak samo zresztą jak ja, więc musiałem znaleźć inną aktorkę. Straciłem serce dla tego projektu i nigdy nie zmontowałem filmu. Ale tak właśnie startowałem - zawsze musiało być mechaniczne urządzenie i dziewczyna." ("Film na Świecie", nr 2/393)
Filmografia:
1980 - Strangulations Blues (short)
1984 - Chłopiec spotyka dziewczynę / Boy Meets Girl
1986 - Zła krew / Mauvaissang / Bad Blood
1991 - Kochankowie z Pont-Neuf / Les amants du Pont-Neuf / The Lovers on the Bridge
1999 - Pola X
2008 - Merde (segment Tokyo!)
2012 - Holy Motors