„Spotkałem tam starszych ludzi, rówieśników Pugaczowa. Rozpytywałem wśród nich, robiłem notatki i bardzo jestem szczęśliwy, że podróż ta nie okazała się stratą czasu”.
(Aleksander Puszkin do żony Natalii Puszkin)
Aleksander Proszkin – reżyser
Nie po raz pierwszy reżyser filmu "Córka kapitana" Aleksander Proszkin zwraca się w stronę literatury pięknej. Twórca przez wiele lat pracował jako dyrektor Działu Programów Teatralnych i Literackich Telewizji Państwowej, a później Stowarzyszenia Telewizyjnego "Ekran". Był reżyserem ponad trzydziestu sztuk telewizyjnych, wśród których znalazło się adaptacje największych dzieł literatury. W 1995 roku Aleksander Proszkin otrzymał tytuł "Narodowego Artysty Rosji".
Jeden ze scenarzystów filmu, Wladimir Żelezowski twierdzi, że Proszkin "odnalazł klucz do tworzenia filmów jako spójnej całości. Tym kluczem jest epicka, jakby powieściowa narracja. W jego filmach żadna grupowa scena nie jest wyraźnie zarysowana, nie daje się jednoznacznie podsumować, ale wszystkie sceny zazębiają się. To dlatego ciągle słyszymy głos Griniowa, nawet kiedy go nie widzimy. Ten głos wprowadza nas we właściwy nastrój."
Na film składają się dwa odrębne wątki. Historia miłosna i bunt, wymykający się spod jakiejkolwiek kontroli. Zdaniem scenarzysty, połączenie tych dwóch opowieści w harmonijną całość było trudnym zadaniem. "Uważam, że głównym osiągnięciem reżysera jest fakt, że zdołał stworzyć film, a nie dwie oddzielne historie, jedną o miłości, a drugą o buncie. Wszystko zbiegło się razem w prawdziwą relację z wydarzeń tamtego okresu, relację, w której obecne są powstanie, okrucieństwo, niekończące się morderstwa i romantyczna miłość. Poprowadzenie tej historii było niezwykle trudnym zadaniem, ale myślę, że reżyser odniósł sukces."
Film oddaje uczucie klęski i tragedii. Nędznicy, którzy wieszają szlachtę, niczym się nie różnią od tych, którzy zaraz ich dopadną. W tej wojnie nie ma zwycięzców.
Wybrana filmografia:
1975 - Olga Sergeevna (serial TV)
1978 - Strategy of Talking Risks (serial TV)
1979 - Inspector Gull (TV)
1980 - Private Individual (serial TV)
1981 - Critical Age (TV)
1084 –1986 - Mikhailo Lomonosov (serial TV)
1988 - The Cold Summer of 1953
1990 - Nikolai Vavilov (TV)
1992 - To See Paris and Die
1995 - The Black Veil
1999 - Córka kapitana (Ruskij Bunt - ros., The Captain Daughter - ang.) (reż. A.Proszkin)
"I co, głupcy? Po co się buntowaliście?" - powiedział.
"Wybaczcie nam, Panie" - powiedzieli jednym głosem. Wieśniacy pokłonili się i wrócili do pracy, jakby nic się nie stało.
(Aleksander Puszkin, "Córka kapitana", pominięty rozdział)
Sergej Jurizditski – zdjęcia
Do głównych zalet operatora filmu "Córka kapitana" - Sergeja Jurizditskiego, należy z pewnością umiejętność oddania wizji reżysera przy jednoczesnym zachowaniu indywidualnego stylu.
Zdjęcia do "Córki kapitana" okazały się prawdziwym wyzwaniem dla operatora. Najdoskonalsze francuskie kamery zamarzały po piętnastu minutach pracy na zewnątrz. Trzy kamery były na przemian ogrzewane w domach, gdzie elektrycy trzymali swe najsilniejsze reflektory włączone cały czas.
Ponadto większość zdjęć zrobionych zostało we wnętrzach pozbawionych specjalistycznych urządzeń, zapewniających sprawny ruch kamer. Dlatego też połączenie zdjęć wnętrz ze zdjęciami plenerowymi wymagało od operatora wielkiego kunsztu.
Sergiej Jurizditski, nazywany przez kolegów "mistrzem ruchomej kamery", zdołał jednak oddać znaczenie ruchu. Na przykład w scenie tańca kozackiego, jednej z najważniejszych w filmie i najbardziej ekspresyjnych, gdy Pugaczow wciąga Szwabrina do tańczących, jakby wciągał go w koło strasznego przeznaczenia. Starając się przekazać widzowi szaleństwo tego tańca, operator przyłącza się z kamerą na ramieniu do Kozaków, krążących w opętańczym rytmie.
Czasem sprzęt dużych rozmiarów sprawiał duży kłopot - prawdziwych rozmiarów XVIII-wieczna forteca nie była budowana z myślą o profesjonalnym sprzęcie operatorskim. Trzeba było ją rozebrać w kilku miejscach, co operator uczynił z dużą delikatnością. Chodziło o scenę, gdy Masza razem ze swoją pokojówką pędzi w dół zbocza sankami, a Griniow widzi ją po raz pierwszy. Scena ta kręcona była z dźwigu operatorskiego, który tarł o pale umacniające mur fortecy. Trzeba było je usunąć je, a po nakręceniu materiału wstawiono je na miejsce.
Wybrana filmografia:
1978-1987 - Lonely Voice of a Man (reż. A. Sokurov)
1982 - Since We've Benn Together (reż. V. Grigoryev)
1983-1987 - Sorrowful Indifference (reż. A. Sokurov)
1985 - Sofia Kovaleyskaya (reż. A. Shakhmalieva)
1988 - Days of Eclipse (reż. A. Sokurov)
1989 - Save and Protect (reż. A. Sokurov)
1990-1996 - The Humiliated and The Wronged (reż. A. Eshpai)
1991 - The Jewish Happines (reż. V. Mansky)
1995 - Sumemr People (reż. S. Ursulyak)
1996 - Love Is As Strong as Death (reż. A. Nekrasov)
1999 - Córka kapitana (Ruskij Bunt - ros., The Captain Daughter - ang.) (reż. A.Proszkin)
„...ludzie nie powinni przyzwyczajać się do rewolucji... „
(Aleksander Puszkin do Praskowii Osipowy)
Aleksander Tolkaczow i Władimir Jermakow – scenografia
Przeprowadzone przez scenografów Aleksandra Tolkaczowa i Władimira Jermakowa prace przygotowawcze przekroczyły swą skalą wszelkie wcześniejsze dokonania rodzimej kinematografii. W poszukiwaniu przedmiotów z epoki i ich przedstawień scenografowie odwiedzili wiele muzeów i bibliotek. Przed wybraniem planów zdjęciowych obejrzeli ponad czterdzieści lokalizacji w okolicach St. Petersburga i Orenburga.
Większość scenografii zbudowano w okolicy Orenburga, w tym fortecę Bielogorski, która stała się później muzeum. Podczas budowy tego niezwykłego miejsca twórcy często musieli stawiać budynki nieprzewidziane w scenariuszu. I tak na przykład, choć w scenariuszu mowa była tylko o domu kapitana, okazało się, że dom dla Szwabrina jest także niezbędnym elementem. Nowo przybyły oficer Griniow musiał za to zadowolić się odrobinę elegantszym domem letnim jednego z wieśniaków. Musiała też stanąć stodółka, wyznaczona jako miejsce spotkania Maszy i Griniowa. Jako że garnizon nie mógł się obyć bez koni, pojawiły się stajnie i strychy pełne siana. Ponadto nie można sobie było wyobrazić tak znacznej budowli bez kościoła w obrębie murów. I tak powstały ogółem 132 budynki.
Jednym z kosztowniejszych i trudniejszych do wykonanie rekwizytów były sanie, którymi caryca Katarzyna II rusza na kulig w chwili spotkania z Maszą. Po długich poszukiwaniach odnaleziono ich prototyp w Carskim Siodle. Stworzony na wzór oryginału powóz to skomplikowana konstrukcja i jest przeznaczony dla sześciu koni.
Aleksiej Tolkaczow mówi o swej pracy z przyjemnością, ale też odrobiną smutku. "Cieszę się, że wziąłem udział w wielkiej przygodzie tworzenia wielkiego filmu. Z drugiej jednak strony trochę jest mi smutno, że małe są szanse na produkcję tej skali w najbliższej przyszłości, a jeszcze mniejsze, że będę przy niej pracował."
Wybrana filmografia:
Aleksiej Tolkaczow - nagrodzony Artysta Rosji, laureat trzech Nagród Państwowych
1976 - Wounded Beasts (reż. N. Gubenko)
1980 - From the Life of Holiday-Makers (reż. N. Gubenko)
1984 - The Parade of Planets (reż. V. Abdrashitov)
1986 - Plumbum, Or a Dangerous Game (reż. V. Abdrashitov)
1995 - A Play for a Passenger (reż. V. Abdrashitov)
1997 - The Dancer's Time (reż. V. Abdrashitov)
1999 - Córka kapitana (Ruskij Bunt - ros., The Captain Daughter - ang.) (reż. A.Proszkin)
Wladimir Yermakow
1990 - The Sunset (reż. A. Zeldovich)
1995 - A Play for a Passenger (reż. V. Abdrashitov)
1997 - The Dancer's Time (reż. V. Abdrashitov)
1999 - Córka kapitana (Ruskij Bunt - ros., The Captain Daughter - ang.) (reż. A.Proszkin)
„Niech Bóg nas zachowa od oglądania rosyjskiego buntu, bezsensownego i bezlitosnego powstania. Ci, którzy wymyślają rewolucję, są albo młodzi, albo nie wiedzą, że Rosjanie to naród o skamieniałym sercu, nie dbający o życie własne, ani bliźnich”.
(Aleksander Puszkin, "Córka kapitana", pominięty rozdział)
Natalia Poliak – kostiumy
Na parę dni przed rozpoczęciem zdjęć do "Córki kapitana", autorka kostiumów - Natalia Poliak zakończyła pracę nad kostiumami do seriali: "La Reine Margot" i "La Dame de Monsoreau". Natalia przyznaje, że nie od razu przystała na propozycję nowej pracy, gdyż jak mówi: "ciężko jest się przestawić z pięknych, jasnych i wystawnych strojów osiemnastowiecznej Francji na mundury wojskowe i kaftany dla Kozaków." Później projekt pochłonął ją bez reszty ze względu na niespotykaną skalę całego przedsięwzięcia, jak też możliwość, by lepiej zapoznać się z charakterystyką strojów Rosji okresu Pugaczowa. Przed przystąpieniem do pracy Natalia uważnie studiowała książki i zwiedzała muzea. Główną zasadą, jaka przyświecała twórcom kostiumów, była rezygnacja ze strojów regionalnych i różnego typu lokalnych wyróżników. By nie wprowadzać na ekran zbytniego chaosu, Natalia i jej ekipa postanowiła przy scenach grupowych przedstawiać dwa główne typy strojów: stroje żołnierzy garnizonowych i stroje Kozaków.
W czasie filmu widz jest świadkiem znacznej przemiany stroju samego Pugaczowa. Najpierw pojawia się on w spłowiałych łachmanach. Potem w symbolicznym czerwono-szarym płaszczu. Od tej pory Pugaczow pokonuje swą drogę do sławy najczęściej w czerwieniach i szkarłatach . Będąc u jej szczytu "car" nie nosi innego koloru jak czerwień.
Upadek buntownika sygnalizują coraz skromniejsze ubrania, aż do nędznej koszuli, jaką ma na sobie w chwili egzekucji.
Natalia Poliak
Nika (Nagroda Rosyjskiej Akademii Filmowej) za najlepsze kostiumy do filmu "Richard the Lion Heart), nagroda Emmy za "Peter the Great"
Wybrana filmografia:
1980 - Mad Laurie (reż. L. Nechaev)
1981 - Young Russia (reż. Y. Gurin)
1987 - Little Vera (reż. V. Pitchul)
1987-1988 - The Return of Nasreddin Hoca (reż. R. Liblik)
1898 - The Superman (reż. V. Kharchenko)
1999 - Córka kapitana (Ruskij Bunt - ros., The Captain Daughter - ang.) (reż. A.Proszkin)
