"Ciche światło": GENEZA MENNONITYZMU

Choć skłócone ze sobą, łączyły się w przekonaniu, że reprezentują pierwotną czystość kościoła chrześcijańskiego. Założycielem odłamu mennonickiego był, żyjący w latach 1496-1561, Menno Simonis, który początkowo był zwolennikiem Marcina Lutra, a później opowiedział się za pacyfizmem i stał się przeciwnikiem wszelkiej walki. Problemy społeczne chciał rozwiązywać poprzez realizację Słowa Bożego, co wymagało jego zdaniem odrodzenia się przez chrzest dorosłych. Mimo braku gruntownego wykształcenia był doskonałym pisarzem religijnym. Jego pisma doceniał nawet dalece bardziej wpływowy i dobrze wykształcony Jan Łaski (młodszy), twórca kościoła kalwińskiego w Polsce, bratanek prymasa Polski i kanclerza wielkiego koronnego Jana Łaskiego (starszego).

W czasie reformacji grupa mennonicka, podobnie jak inne odłamy protestantyzmu, była prześladowana. Mennonici znaleźli schronienie w Edem, skąd w późniejszych latach kilkakrotnie musieli uciekać. W 1539 roku Menno Simonis wydał swe podstawowe dzieło "Fondamentbock", w którym wyłożył własną doktrynę. Zwracał szczególną uwagę nie na dogmaty, a raczej na stronę etyczną.

W odróżnieniu od innych grup protestanckich, twierdzących że tylko wiara jest warunkiem zbawienia, Menno, nie przecząc łasce, założył, że człowiek ma wolną wolę i może łaskę przyjąć lub odrzucić, a o jego wierze musi świadczyć praca i dążenie do świętości, naśladownictwo Chrystusa. Wywodził rodowód odłamu z czasów wczesnego chrześcijaństwa, uważając, że mennonici są zgromadzeniem ludzi dążących do świętości. Aby żyć w gminie, trzeba było powtórnie się narodzić, czyli dorośli musieli przyjąć chrzest. Po śmierci założyciela mennonici podzielili się na dwa odłamy: liberalny i rygorystyczny. Ich historia to dzieje wygnań, zmian miejsca zamieszkania.

Dziś są rozproszeni. Najwięcej żyje w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, północnym Meksyku. Tworzą małe, zamknięte społeczności. Tam ulokowały się głównie odłamy liberalne. Rygorystyczne zaś żyją głównie w Boliwii, Paragwaju, Belize i w Meksyku. Ci mennonici obywają się bez elektryczności, nie wiedzą co to telewizja, Internet, nie używają maszyn, samochodów, telefonów, nie korzystają z osiągnięć współczesnej medycyny. Żyją w kompletnej izolacji od ludności miejscowej, w zamkniętych dla świata społecznościach, tak jakby tkwili w XVI wieku.

Najważniejsze zasady, które do dnia dzisiejszego są wspólne wszystkim mennonitom, to:

- Wiara w boskość Chrystusa.
- Chrzest dopiero po ukończeniu 14. roku życia, by przystępujący do wspólnoty świadomie wybierali "drogę" z Chrystusem.
- Wspólnota wybiera pastora.
- Całkowity zakaz noszenia i posiadania broni, negatywny stosunek do służby wojskowej, co wynika z dosłownego traktowania przykazania "nie zabijaj". (Za pacyfizm spotykały mennonitów liczne represje).
- Zakaz sprawowania urzędów państwowych, w myśl zasady, że władza jest narzędziem przemocy. Równoczesne przeświadczenie, że każdy jest winien posłuszeństwo władzy państwowej.
- Zakaz składania przysięgi na cokolwiek.
- Brak akceptacji dla rozwodów.

Nieposłusznych wyłączano z gminy przez klątwę, która w wielu przypadkach była sankcją zastępującą wyrok sądu państwowego.