"Butelki zwrotne": Biografie twórców
JAN SVERAK, reżyser, producent
Urodzony w roku 1965 w Zatecu, na terenie obecnej Republiki Czeskiej, studiował dokumentalistykę na Praskiej Akademii Filmowej (FAMU). Studia ukończył w roku 1988.
Wielki talent filmowy Jana Sveraka objawił się już przy pierwszym filmie krótkometrażowym "Space Odyssey II". Była to dramatyczna opowieść o dwóch starych kobietach mieszkających w zasypanym śniegiem budynku. Filmem tym oddał po raz pierwszy dość ironiczny hołd skomercjalizowanej kinematografii amerykańskiej. Dalsze sukcesy odnosił dzięki swojej serii dokumentalnej zaliczanej do "ekologicznej sci-fi " w której przedstawiał "nowo odkrywane gatunki", które podobno pojawiły się na mocno zdewastowanych terenach północnej Czechosłowacji. W roku 1989, "Pożeracze oleju" zdobyli największe wyróżnienie w swojej kategorii, czyli tak zwanego studenckiego Oscara? (the American Academy of Motion Picture Arts and Sciences Student Oscar? for Best Foreign Language Film).
Dwa lata później Jan Sverak ukończył swój debiut fabularny, "Szkołę podstawową", do której scenariusz napisał jego własny ojciec, Zdenek Sverak, który również zagrał w tej produkcji. W roku 1992, opowiadający o gorącym okresie podziału Czechosłowacji film zyskał nominacje do nagrody Akademii? w kategorii Najlepszy Film Obcojęzyczny.
Kolejnym filmem Jana był "Akumulator",film fantasy o wampirycznym bycie telewizyjnym, który wysysał z ludzi siły życiowe. W owym okresie kosztujący pięćdziesiąt milionów koron film był najkosztowniejszą produkcją czeskiej kinematografii. Zdobył Nagrodę Mediów na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji w roku 1994 i Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Przygodowych w japońskiej miejscowości Yubari. Na własnym terytorium film ten przyniósł Janowi Sverakowi nagrodę Czeskich Lwów przyznawaną przez Akademię Telewizyjną za najpopularniejszy film roku.
Film drogi w wykonaniu Jana Sveraka, "Jazda", był także kasowym przebojem w Czechach. Scenariusz tego filmu napisał sam reżyser wraz ze swoim kolegą ze studiów, Martinem Dostalem. Jeszcze podczas produkcji film ten okrzyknięto dziełem kultowym I przez ponad rok był jednym z najbardziej kasowych obrazów. Zdobył też Kryształowy Glob, główna nagrodę 30. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Karlowych Warach w roku 1995.
"Kola" był pierwszym filmem Jana wyprodukowanym przy współpracy Erica Abrahama, scenariusz napisał ponownie, jego ojciec Zdenek Sverak, który również wystąpił w filmie. "Kola" zdobył Nagrodę Akademii? dla Najlepszego Filmu Obcojęzycznego w roku 1997. (Pierwszy Oscar? dla Czech od czasu "Pociągów pod specjalnym nadzorem" Jirziego Menzela sprzed trzydziestu lat.) Wspólnie z Ericem Abrahamem w koprodukcji angielsko-czeskiej powstał także film wojenny "Ciemnoniebieski świat", który trafił do rozpowszechniania w roku 2001.
Ostatni film Jana, "Butelki zwrotne", jest ostatnią częścią trylogii, w skład której wchodzą "Szkoła podstawowa", i "Kola". Film miał premierę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlowych Warach w roku 2007 gdzie zdobył Nagrodę Publiczności oraz Specjalne Wyróżnienie Jury za scenariusz i stal się największym przebojem kasowym wyświetlanym w czeskich kinach.
Jan Sverak jest członkiem amerykańskiej Akademii Sztuki i Techniki Filmowej oraz Czeskiej Akademii Filmowej. Jest żonaty, ma troje dzieci i mieszka w Pradze.
Eric Abraham, producent
Eric Abraham jest producentem filmów kinowych i telewizyjnych. Do jego największych osiągnięć należy zdobycie Złotego Globu I Nagrody akademii za film "Kola" (Najlepszy Film Obcojęzyczny) w roku 1997. kontynuuje współpracę z czeskim reżyserem Janem Sverakiem, między innymi wyprodukowali wspólnie w roku 2001 epicki dramat z okresu II wojny światowej pt. "Ciemnoniebieski świat" w którym wystąpili: Tara Fitzgerald i Charles Dance. Pierwszym jego czeskim filmem był dramat Jirziego Menzela "Życie i niezwykłe sprawy żołnierza Iwana Czonkina" (1994) do którego scenariusz napisał Zdenek Sverak.
Pierwszym kinowym filmem wyprodukowanym przez Erica Abrahama był znany dramat rodzinny - "Danny The Champion of the Word" (1989) w którym wystąpili; Jeremy Irons, jego syn Samuel, Robbie Coltrane i wiele innych brytyjskich gwiazd. W momencie premiery obraz ten został okrzyknięty `pierwszym prawdziwie brytyjskim filmem od niemal dwudziestu lat'. Do jego kolejnych osiągnięć należą: debiut reżyserski Tima Rotha "Strefa wojny" (The War Zone) w którym wystąpili Ray Winstone i Tilda Swinton; film Jeza Butterwortha Mojo z Haroldem Pinterem i Ricky Tomlinson oraz "Dziewczyna na urodziny" (Birthday Girl) z Nicole Kidman i Benem Chaplinem.
W czasie swojej, niemal dwudziestopięcioletniej pracy producenta telewizyjnego Eric Abraham miał spory udział przy powstaniu całej masy seriali, w tym ekranizacji Johna le Carre's A Murder of Quality (ITV) w której zagrali Denholm Elliott i Glenda Jackson; jeden z najwyżej ocenianych seriali w BBC Dalziel and Pascoe oparty na bestsellerowych powieściach kryminalnych Reginalda Hilla w których występował Warren Clarke, i współprodukował serial "Koleje wojny" (Fortunes of War) w których grali Kenneth Branagh i Emma Thompson. Jego zamiłowanie do produkcji dla dzieci zaowocowało szeregiem filmów, z których warto wymienić My Friend Walter Michaela Morpurgo (ITV) z Prunellą Scales i Ronaldem Pickup oraz Seal Morning (ITV) Roweny Farre z Jane Lapotaire i Holly Aird.
Urodzony w RPA ale posiadający obywatelstwo brytyjskie Eric Abraham był korespondentem BBC w Afryce Południowej. 1 sierpnia 2005 radio BBC 4 nadało reportaż zatytułowany Betrayal dotyczący jego życia i walki o prawa człowieka w RPA. Był producentem programu Panorama przez prawie sześć lat, wyprodukował także ogromną ilość filmów dokumentalnych i muzycznych dla stacji, w których wystąpili Sir Georg Solti, Murray Perahia, Kiri Te Kanawa oraz Balet Królewski.
W roku 2005 Eric Abraham założył ze swoją żoną Sigrid Rausing, niezależne wydawnictwo PORTOBELLO BOOKS. Pod koniec roku 2005 Sigrid Rausing i Eric Abraham wykupili znane wydawnictwo prasowe i książkowe GRANTA.
Eric Abraham jest członkiem amerykańskiej Akademii Sztuki i Techniki Filmowej (AMPAS), Brytyjskiej Akademii Sztuk Filmowych i Telewizyjnych (BAFTA), oraz Europejskiej i Czeskiej Akademii Filmowej.
ZDENEk Sverak, scenarzysta i odtwórca roli głównej
Scenarzysta teatralny i filmowy, dramaturg, pisarz aktor i autor tekstów piosenek. Jego filmy były trzykrotnie nominowane do Oscara?: najpierw komedia Vesnicko ma strediskova ("Wsi moja sielska, anielska") - 1985, którą reżyserował Jiri Menzel), potem Obecna skola ("Szkoła podstawowa" - 1991, reżyseria Jan Sverak) i wreszcie Kolja ("Kola") która w końcu zdobyła Oscara? w roku 1997.
Zdenek Sverak ukończył studia na kierunku Czeskiego języka i literatury, pracując początkowo w szkołach rejonu Zateckiego, jako nauczyciel. Pisywał podówczas artykuły do czasopism, opowiadania, bajki i scenariusze telewizyjne. W roku 1962 wstąpił do wojska, gdzie pracował w rozgłośni radiowej. Wraz z kolegą Jirim Sebankiem i jazzmanem Karelem Velebnym nagrał cykl relacji na żywo z wymyślonej tawerny "pod Pająkiem". Tam to pojawił się po raz pierwszy zapomniany czeski bohater, Jara Cimrman po którym nazwano później teatr założony przez Zdenka i jego przyjaciół.
W filmie zadebiutował w roku 1968 kiedy Jiri Menzel zaproponował mu rolę prawnika w filmie Zlo cin v santanu. Niedługo później, Menzel obsadził Sveraka w ocenzurowanym filmie Skrivanci na niti ("Skowronki na uwięzi"). Talent komediowy Zdenka Sveraka umożliwił mu wystąpienie w wielu znanych czeskich komediach kinowych i telewizyjnych, do których również pisywał scenariusze. Do najbardziej znanych należy rola doktora Burdy tragikomedii Co je vam, doktore? z roku 1984 oraz beznadziejnie zakochanego inżyniera Hnyka w Jako jed z roku 1985. Oba filmy reżyserował Vit Olmer. Niemniej największymi osiągnięciami jego życia są role w filmach syna Obecna skola ("Szkoła podstawowa" - 1991), Akumulator 1 ("Akumulator 1": - 1994) and Kolja ("Kola" - 1995), oraz Vratne Lahve ("Butelki zwrotne" - 2007).
W latach 70., Zdenek Sverak wraz z przyjacielem Ladislavem Smoljakiem zyskali wielka sławę, jako scenarzyści najbardziej popularnych komedii: Jachyme, hoď ho do stroje! (1974), Mare cku, podejte mi pero! (1975), obie w reżyserii Oldricha Lipskiego, Na samote u lesa ("Na skraju lasu" - 1975, rezyseria Jiri Menzel), Kulovy blesk (1978, reżyseria Zdenek Podskalsky i Ladislav Smoljak) oraz satyrycznego musicalu Trhak (1980, w reżyserii Zdenka Podskalskiego). Długa współpraca Sverak-Smoljak zaowocowała także następującymi filmami Jara Cimrman, lezici, spici (1983), Rozpusteny a vypusteny (1984), Nejista sezóna (1987, wyreżyserowany przez Ladislava Smoljaka) wszystkie scenariusze opierały się o teksty wystawiane na deskach teatru Cimrman.
Zdenek Sverak sam napisał scenariusze do Ať ziji duchové! (1977), Tri veterani (1983), które wyreżyserował Oldrich Lipsky, do nostalgicznej komedii Vrchni, prchni (1980, reżyseria Ladislav Smoljak), adaptację Voinovicha Zivot a neoby cejna dobrodruzstvi vojina Ivana Conkina ("Życie i niezwykłe sprawy żołnierza Iwana Czonkina" - 1994, rezyseria Jiri Menzel), baśń Lotrando a Zubejda (1997, reżyseria Karel Smyczek) i dwie nominowane do Oscara? komedie Vesni cko ma strediskova ("Wsi moja sielska, anielska" - 1985, reżyseria Jiri Menzel) oraz Obecna skola ("Szkoła podstawowa" - 1991, reżyseria Jan Sverak). Zdenek Sverak zdobył także Oscara? za film Kolja ("Kola" - 1996). Scenariusz ten zdobył także Czeskie Lwy w Pradze. Dla swojego syna, Jana napisał scenariusz do filmu Tmavomodry svet ("Ciemnoniebieski świat" - 2001), epickiego dzieła o czeskich pilotach walczących w szeregach RAF-u podczas II wojny światowej.
Vladimir Smutny, operator
Idąc w ślady ojca fotografa i wuja, który kręcił filmy dokumentalne Vladimir Smutny ukończył Praską Akademię Filmową (FAMU) w roku 1974, stając się tym samym asystentem operatora w studiu filmowym Barrandov. Współpracował z takimi sławami jak Jaromir Sofr, Frantisek Uldrich czy Jiri Macak i zadebiutował osiem lat później jako niezależny operator filmem Júliusa Matula Posledni vlak (Ostatni pociąg). W tym samym roku rozpoczął dłuższą współpracę z Jirzim Svobodą, dla którego nakręcił Schůzka se stiny (1982), Zanik Samoty Berhof (1983), Skalpel, prosim (1985), Prokleti domu Hajnů (1988), Jen o rodinnych zalezitostech (1990). Smutny pracował także dla innych znanych reżyserów, takich jak Karel Kachyňa - Dobré svetlo (1986), Smrt krasnych srnců (1986), Mestem chodi Mikulas (1991) Duhova kuli cka (1985) czy Jaroslav Soukup - Discopribeh (1987), Kamarad do deste (1988), Divoka srdce (1989), Discopribeh c. 2 (1991) Svatba upirů (1993). Inne jego realizacje to: Pravidla kruhu (1988, w reżyserii Miroslava Balajka), Nezny barbar (1989, reż. Petr Koliha - za ten film otrzymał nagrodę dla najlepszych zdjęć w czeskim filmie) i Keď hviezdy boli cervené (1990, reż. Dusan Tran cik). W latach dziewięćdziesiątych pracował przy europejskich produkcjach telewizyjnych, ale nie unikał projektów fabularnych. Zdjęcia do Kolja ("Kola" - 1996, reżyseria Jan Sverak) dały mu nagrodę w Madridimagen, a Lea (1997, reż. Ivan Fila - Niemcy/Czechy) Czeskie Lwy i nagrodę Stowarzyszenia Filmowców Czeskich. Pracował także przy adaptacji Michal Viewegh's Vychova divek v Cechach (1997, w rezyserii Petra Koliha) i dramacie kryminalnym Panstvi (1999, reż. Kenneth Berris). W 2001 Vladimir Smutny otrzymał nagrodę Czeskich Lwów za zdjęcia do filmu Tmavomodry svet ("Ciemnoniebieski świat", 2001, w reżyserii Jana Sveraka), dwa lata później odebrał tę samą nagrodę za Mazany Filip (, 2003, reżyseria Vaclav Marhoul) oraz za Krala zlodejů (2004, reż. Ivan Fila).