"Ukryta forteca" jest ostatnim filmem Akiry Kurosawy dla Toho Company Ltd., z którą reżyser był związany kontraktem. To tutaj powstała większość jego dzieł. Po zakończonej współpracy z wytwórnią Toho, Kurosawa mógł stworzyć własną i pierwszą tego typu firmę producencką w historii kinematografii japońskiej - firmę niezależną, kierowaną przez reżysera. To przeczucie nadchodzącej wolności i niezależności artysty wpłynęło być może na realizację Ukrytej fortecy, która jest jednym z jego najbardziej żartobliwych filmów i ma w sobie klimat beztroski.
Japońscy krytycy często dzielą historyczne filmy na jidai–geki i chambara. Chambara to gatunek, którego celem jest przede wszystkim dostarczenie rozrywki, czy to poprzez filmy akcji, czy też filmy przygodowe; ich hollywoodzki ekwiwalent to westerny i filmy płaszcza i szpady. Praktycznie wszystkie filmy historyczne Kurosawy, podobnie jak filmy Mizoguchiego, można sklasyfikować jako jidai–geki. Pewnym wyjątkiem jest "Ukryta forteca", która najbardziej zbliża się do chambara.
Innymi słowy, jest to historyczny film akcji, na którym widownia świetnie się bawi. Mnóstwo tutaj sytuacji, które zostały zapożyczone z popularnego kina familijnego: niebezpieczeństwo zagraża głównej bohaterce, bunt niewolników, ucieczka w ostatniej chwili, masowe szaleństwo podczas święta ognia, i tak dalej.
Jednak Kurosawa przewraca konwencję gatunku do góry nogami. Reżyser koncentruje naszą uwagę nie na heroicznych i niezwykłych postaciach - jak uciekająca przed prześladowcami Księżniczka i oddany jej Generał, lecz na zupełnie pozbawionych heroizmu prostakach, którzy z powodzeniem mogliby pojawić się w krótkich epizodach. Tahei i Matakishi to dwaj, wiecznie kłócący się wieśniacy, którym Generał Rokurota rozkazuje pomagać Księżniczce w ucieczce przed ścigającymi ją prześladowcami. Ci małostkowi, tchórzliwi i chorobliwie pazerni prostacy reprezentują najniższe ludzkie instynkty. Swoją pokraczną błazenadą przypominają zdecydowanie gorszą wersję tandemu Laurela i Hardy’ego (Flipa i Flapa).
Warto tutaj wspomnieć, że dosłowne tłumaczenie japońskiego tytułu filmu brzmi "Trzej źli ludzie w ukrytej fortecy". Dla Kurosawy źli są nie tylko dwaj wieśniacy. Wygląda na to, że zły jest też szlachetny i bezinteresowny Generał Makabe Rokurota, grany przez Toshirô Mifune, ulubionego aktora Kurosawy. Generała można uznać za złego człowieka, ponieważ przedkłada nie ulegającą wątpliwości feudalną lojalność ponad ludzkie uczucia. Dostrzega to nawet Księżniczka Akizuki, chociaż jest… młodą i rozkapryszoną kobietą – jak mówi o sobie. Kiedy Rokurota oznajmia, że właśnie stracono jego siostrę, która podała się za Księżniczkę, aby wprowadzić w błąd wroga, Akizuki wykrzykuje: Głupcze! Miała szesnaście lat. Tyle co ja. Jej życie było tak samo cenne, jak moje.
"Ukryta forteca" była pierwszym filmem Kurosawy zrealizowanym w systemie Tohoscope (do projekcji na szerokim ekranie). Zachwycony technologią reżyser skwapliwie ją wykorzystał do stworzenia wspaniałych efektów.
Jest to widoczne zwłaszcza w scenie ucieczki, kiedy tropiące Księżniczkę oddziały wrogiego klanu przemierzają skąpany we mgle las. Pościgowi towarzyszy upiorny i złowróżbny dźwięk trąb. Obraz wydaje się nieprawdopodobnie szeroki, co w konsekwencji pogłębia uczucie zagrożenia. Kurosawa był zachwycony możliwościami kompozycyjnymi poszerzonego ekranu. Od czasu nakręcenia "Ukrytej fortecy", reżyser do końca życia pracował przede wszystkim z myślą o ekranie panoramicznym (Kurosawa był też scenarzystą).
Wiele scen "Ukrytej fortecy" nakręcono w pobliżu zboczy wulkanu Fudżi, gdzie pogoda ulega gwałtownym zmianom (podczas zdjęć ekipa była świadkiem szalejącego tajfunu). Zmiany te nie tylko pokrzyżowały plany producentów, ale i mocno nadszarpnęły budżet. Mimo tych trudności, władze wytwórni dały się nakłonić do ukończenia prac nad filmem. "Ukryta forteca" była największym sukcesem kasowym Kurosawy. Film otrzymał wiele nagród, między innymi Srebrnego Niedźwiedzia na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie w 1959 roku. Dwadzieścia lat później, odniósł jeszcze większy sukces za sprawą George’a Lucasa, który wykorzystał jego fabułę w pierwszej części 'Gwiezdnych wojen".
OBSADA
Toshirô Mifune jako Generał Makabr Rokurota Misa Uehara jako Księżniczka Yuki Akizuki Minoru Chiaki jako Tahei Kamatari Fujiwara jako Matakishi Takashi Shimura jako Generał Izumi Nagakura Susumu Fujita jako Generał Heiei Tadokoro
