Powstały w 1963 roku film "Tengoku to Jigoku", którego tytuł można przetłumaczyć jako "Niebo i piekło", ale także bardziej prozaicznie: "Wysoko i nisko" - jest podzieloną na dwie części adaptacją powieści Eda McBaina King’s Ransom.
Akcja pierwszej części rozgrywa się w położonym na wzgórzu olbrzymim domu przemysłowca Kingo Gondo (Toshirô Mifune). Panujący tam nastrój ma niewiele wspólnego z niebem, przede wszystkim dlatego, że dyrektorzy firmy National Shoe Corporation, której Gondo poświęcił całe życie, chcą rozpocząć produkcję taniego obuwia kiepskiej jakości.
Przedsiębiorca postanawia wykupić większościowy pakiet akcji, aby zyskać całkowitą kontrolę nad firmą. Kiedy udaje się mu zebrać 30 milionów jenów i jest gotów przetransferować je do Osaki, otrzymuje wiadomość, że jego syn został porwany. Niebo zmienia się w piekło.
Gondo odkrywa jednak, że to nie jego dziecko zostało uprowadzone.
Zamiast niego porywacze zabrali syna szofera. Pierwsza część filmu szuka odpowiedzi na pytanie, czy fabrykant poświęci dorobek całego życia, by ratować cudzego potomka. Porywacz bezustannie obserwuje dom na wzgórzu i podczas rozmów telefonicznych drwi ze znajdujących się w posiadłości policjantów, którzy nie potrafią go namierzyć. Kierujący akcją detektyw Tokura (Tatsuya Nakadai), rozumie jak trudną decyzję musi podjąć Gondo.
Wyrwanie dziecka z rąk przestępcy wymaga od przedsiębiorcy poświęcenia wszystkiego, co udało się mu osiągnąć ciężką pracą, łącznie z domem, który zastawił, aby zaciągnąć 30-milionową pożyczkę.
W drugiej części filmu, rozgrywającej się w podłych dzielnicach miasta, Gondo prawie się nie pojawia. Akcja koncentruje się wokół Tokury, który z pomocą prasy i dodatkowych sił policji organizuje poszukiwanie porywacza i jego dwójki pomocników. Dla Kurosawy ważne jest nie tyle, kto dokonał przestępstwa, ile ukazanie sytuacji towarzyszącej rozpoczęciu polowania na człowieka.
Różnicę między obiema częściami dzieła podkreśla nietypowy sposób filmowania operatora Asakazu Nakai – z góry lub z dołu (prawdopodobnie stąd interpretacja tytułu jako Wysoko i nisko). Pierwsza część, rozgrywająca się głównie w salonie domu na wzgórzu, wywołuje w widzu uczucie klaustrofobii. Jej akcja wydaje się bardzo statyczna, ale fascynuje sposób, w jaki Gondo został sfilmowany.
W drugiej, bardziej dynamicznej części przeplatają się sceny, w których pokazano policjantów i szofera przemierzających miasto w poszukiwaniu pomysłodawcy porwania. Tokura jest nieustępliwy i dokładny w swej pracy.
Porywacz nienawidzi bogaczy, ale nie czuje także wspólnoty z mieszkańcami miasta, wśród których przyszło mu żyć. Niektóre fragmenty m.in. odprawy policjantów i konferencje prasowe, podczas których podawane są fakty mające zdezorientować przestępcę, wydają się nieco za długie, zmuszając widza do koncentrowania się na sposobie prowadzenia kamery, zamiast na samej akcji.
"Niebo i piekło" to kolejna, po "Rudobrodym", kreacja aktorska Toshirô Mifune. W obydwu filmach stworzył dwie, podobne do siebie postaci dojrzałych mężczyzn, których trudno jest wyprowadzić z równowagi, dźwigających na swych barkach ciężar wielkiej odpowiedzialności.
Szczególnie rzuca się to w oczy w ostatniej scenie, utrzymanej w klimacie dzieł Dostojewskiego, kiedy Gondo spotyka się z porywaczem. W tej roli nieznany wcześniej aktor Tsutomu Yamazaki stworzył błyskotliwą kreację, nadając swej postaci niezwykłą głębię.
OBSADA
Toshirô Mifune jako Kingo Gondo
Tatsuya Nakadai jako detektyw Tokura
Kyôko Kagawa jako Reiko Gondo
Tatsuya Mihashi jako Kawanishi
Isao Kimura jako detektyw Arai
