Mistrzowsko sfilmowana historia życia Iwana Groźnego, pierwszego władcy Wszechrusi, który koronował się na cara. Akcja rozpoczyna się około 1547 roku, kiedy to 17-letni Iwan wstąpił na słynny tron koronacyjny, wykonany z kości słoniowej. Przedstawione są kolejne miłostki porywczego cara, dworskie spiski i intrygi, mające na celu obalenie władcy. W tych kręgach nie można ufać nikomu, nawet najbliżsi przyjaciele mają skrywane własne interesy oraz plany, które osoba Iwana może pokrzyżować. To fascynujący obraz filmowy, przedstawiający wiele twarzy tej samej osoby, ukazujący Iwana - jako człowieka i jako władcę. Stopniowo postępujące zmiany, niekontrolowana porywczość i zawzięta mściwość - oto cechy, które pozwoliły Iwanowi utrzymać się na tronie aż do w 1584 roku. To również cechy, które zapewniły mu przydomek "Groźny".
Film ilustruje znakomita muzyka Siergieja Prokofiewa.
Z filmem wiąże się niezwykła historia - miał być wielką apologią Stalina i dlatego mimo wojny, wydano ogromne pieniądze na jego realizacje. Eisenstein zaplanował obraz jako wielki trzyczęściowy fresk. Zdołał zrealizować dwie części. Pierwsza została odczytana jako trafna apologia Stalina i jego imperialnych dążeń, co zaowocowało przyznaniem jej szczególnego wyróżnienia - Nagrody Stalinowskiej. W drugiej dopatrzono się niebezpiecznej krytyki w portretowaniu cara i bezwzględnych wykonawców jego woli. Dzieło potępiono, a wobec twórcy zastosowano zakaz pracy za kamerą. Dopiero w 1958 r. (10 lat po śmierci artysty), w następstwie przemian politycznych i potępienia kultu Stalina, drugą część filmu - "Spisek bojarów" - wprowadzono na ekrany.
